Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norqulov o zbekiston tarixi

Davlat mustaqilligining 
Eron shohi N odirshoh 
Kavkaz, H in- 
yo‘qotilishi 
diston, U sm onli turk lar saltanati va
Afg‘onistonga qarshi zafarli yurishlardan 
so ‘ng, 1736-yili Buxoro xonligiga qarshi k atta q o ‘shinni 
safarbar etdi. N odirshohning o ‘g‘li Rizoqul yetakchiligidagi 
qo‘shinlar Amudaryodan o ‘tib, ko‘pgina hududlam i bosib oladi 
va Qarshini 15 kun qamal qiladilar.
Bunday og‘ir sharoitda Buxoro xoni Xiva xonidan yordam 
so‘rashga majbur b o ‘ldi. Xiva xoni Elbarsxonning yordamga 
kelayotganidan xabar topgan N odirshoh buyrug‘iga binoan 
Rizoqul qo‘shinlari orqaga qaytib ketadilar.
1740-yilda Eron qo‘shinlari Buxoroga qarshi ikkinchi marta 
N odirshoh boshchiligida hujum qiladilar. Buxoro va Xiva xonlari 
um um iy dushmanga qarshi kurashish uchun birlasha olmay- 
dilar.
Bu ham yetm aganidek, Buxoroning o ‘zida xoinlik yuz 
beradi. Xonlikda yetakchi mavqega ega b o ‘lib olish niyatidan 
qaytmagan Qarslii hukmdori M uham m ad Hakimbiy N odirshoh 
tom oniga о ‘tib ketadi. Abulfayzxon E ron bosqiniga qarshi 
kurashni uyushtira olmay, taslim b o ‘ladi. Buxoro xonligi Eronga 
qaram davlatga aylanadi. M uham m ad Hakimbiy esa imkoniyat- 
dan foydalanib qo ‘shbegi (bosh vazir) lavozimini egallaydi. 
Butun hokimiyat amalda uning qo‘lida to ‘planadi. Ashtarxoniy­
lar hukmronligining barham topishi m uqarrar b o ‘lib qoladi.
Mahmudbiy — bu ... 
Rajab Sulton — bu ...
M ang‘it — bu ...
A Parokandalik 
— mamlakat viloyatlarining markaziy hoki- 
miyatga b o ‘ysunmasligi, siyosiy tarqoqlik.
Miyonqol 
— Samarqand atrofidagi Oqdaryo va Qoradaryo 
oralig‘idagi hudud. Keyinchalik Samarqand bilan Xatirchi 
oralig‘idagi yerlar M iyonqol deb atalgan.
I • Ashtarxoniy Ubaydullaxon 
II 
davri (1702—1711) da mam- 
lakatdagi ichki ziddiyatlar yanada keskinlashdi.
• Abulfayzxon (1711—1747) davrida mamlakatdagi eng asosiy 
viloyatlar va shaharlar mustaqil hokimliklarga b olinib ketdi.
• Buxoro xonligi siyosiy hayotida m ang‘itlar yo‘lboshchisi 
M uham m ad Hakimbiy ta ’siri nihoyatda kuchaydi.

---

1. Ubaydullaxon markaziy hokimiyatni mustahkamlash, siyosiy 
tarqoqlikka barham berish yo‘lida qanday tadbirlar ko‘rdi?
2. Abulfayzxonning qo‘g‘irchoq hukmdorga aylanib qolishining 
sabablari nimalardan iborat?
3. Muhammad Hakimbiy va Ibrohimbiylarning xonlikda egallagan 
mavqeyini misollar bilan asoslab bering.
4.
Kimlar, qanday yo‘l bilan mustaqil Samarqand xonligini tuzdilar?
5. Ibrohimbiy nima maqsadda qozoqlardanyordam so‘radi?