G. M. K. Djabbarova, Z. A. Mamatova, U. R. Yusupova, I. I. Karimova, S. O. Mirzakulov oliy nerv faoliyati va


IV BOB. KATTA YARIM SHARLAR PO‘STLOG‘INING SHARTLI



Download 3,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet69/126
Sana25.02.2022
Hajmi3,11 Mb.
#463247
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   126
Bog'liq
fayl 1865 20210918

IV BOB. KATTA YARIM SHARLAR PO‘STLOG‘INING SHARTLI 
REFLEKTOR FAOLIYATI 
4.1. Refleks tushunchasi 
Markaziy asab tizimi faoliyatining asosiy va o‗ziga xos belgisi reflektor aktlarni 
yoki reflekslarni yuzaga chiqarishdir. I.P.Pavlov bu haqda quyidagilarni yozgan edi: 
«Murakkab organizm hayotida refleks eng muhim va eng ko‗p uchraydigan asab 
hodisasidir. Organizm qismlarining doimiy, to‗g‗ri va aniq o‗zaro nisbati va butun 
organizmning tevarak-atrofdagi sharoitga munosabati refleks yordamida qaror 
topadi». 
Refleks 
— tashqi yoki ichki muhit o‗zgarganda reseptorlarning ta‘sirlanishiga 
javoban organizmning markaziy asab tizimi yordamida ko‗rsatadigan qonuniy 
reaksiyasidir. Reflekslar organizm biron faoliyatining maydonga kelishi yoki 
to‗xtashida: mushaklarning qisqarishi yoki bo‗shashuvida, bezlar sekresiyasida yoki 
sekresiyaning to‗xtashida, tomirlarning torayishi yoki kengayishida va shunga 
o‗xshashlarda namoyon bo‗ladi. 
Organizm reflektor faoliyat tufayli tashqi muhitning yoki o‗z ichki holatining 
turli o‗zgarishlariga tez reaksiya ko‗rsata oladi va shu o‗zgarishlarga tez moslasha 
oladi. Umurtqali hayvonlarda markaziy asab tizimi reflektor faoliyatining ahamiyati 
shu qadar kattaki, bu faoliyat qisman yo‗qolganda ham (asab tizimining ayrim 
bo‗laklari operasiyada olib tashlanganda yoki kasallanganda) ko‗pincha chuqur 
invalidlik ro‗y berib, doimo sinchiklab parvarish qilinmagan taqdirda zarur hayotiy 
funksiyalarni yuzaga chiqarib bo‗lmaydi. 
Markaziy asab tizimi reflektor faoliyatining ahamiyati I.M. Sechenov va I.P. 


112 
Pavlovning klassik asarlarida to‗liq ochib berilgan. I.M. Sechenov 1862 yildayoq 
«Bosh miya reflekslari» nomli shox asarida: «Ongli va ongsiz hayotning hamma 
aktlari kelib chiqish usuli jihatidan reflekslardir», degan edi. 

Download 3,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish