Conference Paper

Педагогика фанининг илмий-тадқиқод методлари: 
Кузатиш методи 
таълим тарбия жараёнларининг амалдаги ҳолати билан 
таништиради, уларнинг оқибат натижаларини билишга ёрдам беради ва шу аснода 
яратилган янги кашфиётлар учун далиллар, омиллар йиғиш имконини туғдиради. Бу 
усул анча мураккаб бўлиб, назарда тутилган мақсад қандай амалга ошаётганлигин 
аниқлаш, ўқитувчи ва ўқувчиларнинг ўзаро алоқалари, индивидуал фарқларини 
қиёслаш учун ҳам қўлланилади. 
 
Табиий кузатиш орқали ўқувчиларнинг

фанларни 

ўзлаштиришлари, уларнинг хулқ-атвори ва муаммоларидаги ўзгаришларни ҳисобга 
олиш ва тегишли таълимий-тарбиявий таъсир кўрсатиш йўлларини белгилаш учун 
қўлланилади. Илмий кузатишлар эса нафақат ўқувчиларнинг табиий фаолиятини балки 
уларнинг илмий дунёқарашлари шаклланиши, фикрлаш жараёни кучи, хулосалар 
чиқаришдаги фаолликларини аниқлайди, уларни таҳлил этади. Бундай кузатишлар 
оқибат натижада педагогика фани мазмунини бойишига сабаб бўлади. 
Педагогик тадқиқотда суҳбат методининг ўрни
таълим тарбия жараёнини 
яхшилаш ёки яратилган илмий фаразларнинг қанчалик тўғри эканлигини аниқлаш 
мақсадида суҳбат усулидан фойдаланилади. Одатда суҳбат усули мактаб ўқитувчилари 
ва ўқувчилар жамоаси билан, ота-она ва кенг жамоатчилик якка ва гуруҳли тартибда 
иш олиб борилганда қўлланилади. Бунда суҳбат усулини татбиқ этишдан олдин режа 
тузилади, уни амалга ошириш йўллари белгиланади, натижалар таҳлил қилинади ва 
тегишли ҳулосага келинади.
Болалар ижодини ўрганиш
. Болалар ижодини ўрганишда мактаб 
ўқувчиларининг ўзига хос индивидуал тартибдаги фаолиятларига доир омиллар таҳлил 
қилинади, муайян ҳулосаларга келинади. Бунда ўқувчиларнинг турли ёзма дафтарлари, 
тутган кундаликлари, ёзган хатлари, шеър ва ҳикоялари, ҳаётий режалари, иншолари, 
турли ёзма ҳисоботлари уларнинг дунёқараши ва маънавиятини ўрганиш учун манба 
бўлиб хизмат қилади. 

---

Техник ва технологик фанлар со
ҳ
аларининг инновацион масалалари. ТДТУ ТФ 2020 
303 
Бу услуб орқали ўқувчилар орасидан етишиб чиқаётган истеъдодли, иқтидорли 
ёшлар аниқланиб, улар билан алоҳида иш олиб борилади. Болалар ижодини қуйидаги 
жараёнларда ҳам аниқлаш мумкин : фан олимпиадалари, мавзулар бўйича конкурслар, 
мактаблар бўйича кўргазмалар, мусобақалар, саёҳатлар ва бошқалар.