Вазирлиги тошкент молия институти

ишчи кучининг халқаро миграцияси ҳисобланиб, у ўз ифодасини меҳнат

---

10 
ресурсларининг анча қулай шароитда иш билан таъминлаш мақсадида 
бир мамлакатдан бошқасига кўчиб ўтишида топади.
Халқаро миграция жараёнини иқтисодий омиллар билан бирга сиёсий, 
этник, маданий, оилавий ва бошқа характердаги омиллар ҳам тақозо қилади. 
Халқаро миграция иккита асосий таркибий қисмни ўз ичига олади: 
эмиграция ва иммиграция. Эмиграция-мамлакатлардан доимий яшаш жойига 
чиқиб кетишни, иммиграция-мамлакатга доимий яшаш учун кириб келишни 
билдиради. 
Фан-техника ютуқлари билан халқаро айирбошлаш 
бир қатор 
шаклларда амалга оширилади. У илмий-техникавий ахборотлар, мутахасислар, 
фан соҳаси ходимлари билан айирбошлашни, тадқиқот ва янгиликларни 
лицензия асосида беришни, илмий-тадқиқот ишлари ўтказишни, умумий фан-
техника ва технологияни ишлаб чиқариш бўйича қўшма тадбиркорликни ўз 
ичига олади. Илмий техникавий ҳамкорликнинг муҳим шаклларидан бири 
инжиниринг ҳисобланади. Халқаро инжиниринг бир давлат томонидан 
бошқасига саноат ва бошқа объектларни лойиҳалаштириш ва қуриш жараёнига 
керакли ҳисоб-китоб лойиҳаларини бериш ҳамда инженерлик-қурилиш хизмати 
кўрсатишдан иборат бўлади. 
Жаҳон инфратузилмаси. 
Товарлар, ишчи кучи, молиявий воситаларнинг 
миллий чегаралар орқали тўхтовсиз ўсиб борувчи ҳаракати бутун жаҳон 
инфратузилмасининг ривожланиши ва такомиллашувини тезлаштиради. Жуда 
муҳим транстпорт тизими (денгиз, дарё, ҳаво, темир йўл транспорти) билан бир 
қаторда жаҳон иқтисодиётининг ривожланишида ахборот коммуникациялар 
тармоғи тобора кўпроқ аҳамият касб этиб боради. Муносиб умумжаҳон 
инфратузилмаси 
бўлмаса, 
ҳозирги 
ишлаб 
чиқарувчи 
кучларнинг 
байналминаллашувини ривожлантириб бўлмайди. Бундай инфратузилманинг 
айрим таркибий қисмлари жаҳон савдоси вужудга келаётган, жаҳон бозори 
ташкил топаётган вақтда пайдо бўлган. 
Ҳозирги даврда биржалар, молия марказлари, йирик саноат ва савдо 
бирлашмалари мисли кўрилмаган тезлик билан оператив маълумотлар олишга 

---

11 
ва уларни ишлаб чиқишга имкон берувчи энг янги техник воситалар билан 
жиҳозланган. Ривожланган мамалакатларда кенг тармоқли ахборот мажмуаси 
ташкил топмоқда, унинг таъсири амалда иқтисодиётнинг барча тармоқлари ва 
соҳаларига ёйилмоқда. Ҳозирги шароитда илмий ва тижорат ахборотлар 
айниқса қимматлидир. Шу сабабли турли халқаро даражаларда махсус 
«маълумотлар банклари» ташкил топмоқда, булар илмий ва ишлаб чиқариш 
мақсадлари учун зарур ахборотни қидириб топишни анча енгиллаштиради. 
Жаҳон инфратузилмаси турли зиддиятларни бартараф қилиш орқали 
ривожланади. Халқаро айирбошлаш товарларда материаллашган шакллардан 
номатериал алоқаларга тобора кўпроқ ўрин бўшатади, яъни фан-техника 
ютуқлари, ишлаб чиқариш ва бошқариш тажрибаси, хизматнинг бошқа турлари 
билан айирбошлаш ўсиб боради. Ҳисоб-китобларга кўра ҳозирги кунда 
хизматлар жаҳон ялпи миллий маҳсулоти (ЯММ)нинг 46 фоизини ташкил 
қилади. 
Халқаро иқтисодий интеграция-бу мамлакатларнинг чуқур, барқарор ўзаро 
алоқаларнинг ривожланиши ва миллий хўжаликлар ўртасидаги меҳнат 
тақсимоти 
асосида 
улар 
хўжалик-сиёсий 
алоқаларининг 
бирлашиш 
жараёнларидир. 
Халқаро иқтисодий интеграция жаҳон хўжалиги ривожининг тарихий 
жиҳатдан узоқ давр давом этган натижаси ҳисоблансада, Президентимиз 
И.Каримов таъкидлаб ўтганларидек, ҳозирги кунда ҳам мамлакатларнинг 
Жаҳон иқтисодиётига интеграциялашув жараёнида ҳал этилмаган кўпдан-кўп 
муаммолар мавжудки, бизнинг Республикамиз учун бу ташқи иқтисодий ва 
валюта сиёсатини янада эркинлаштиришдан иборат
1
. 
Халқаро иқтисодий интеграциянинг