O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

3.3.Sabzavot, shu jumladan pomidorni saqlash 
Ma’lumki, avgust va sentyabr oylaridan boshlab mahsulotlarning asosiy qismi 
uzoq muddatga saqlashga quyiladi. qadim zamonlardan sabzavot va mevalar, 
ayniqsa sabzavotlar turli usullarda dalaning o‘zida, uyum va xandaklarda saqlab 
kelingan. Yillar davomida bu usullar xo‘jaliq xonadon, shuningdek namunaviy 
omborlar etishmagan tayyorlov korxonalarida keng qo’llanilardi. Yildan-yilga 
zamonaviy omborlardan foydalanish keng yo‘lga qo‘yilmoqda. 
Maxsulotlarni saqlash texnologiyasi. Uzbekistonda har yili 300 ming tonnadan 
ortiq piyoz yetishtiriladi. Shundan deyarli 70 foizi omborlarga joylanadi. 
Sarimsoqdan 60 ming tonna hosil olinib, 2 ming tonnasi saqlashga qo’yiladi. 
Yaxshi yetilgan piyoz saqlash vaqtida chuqur fiziologik tinim davrini o’taydi. 
Tinim davrining uzoq davom etishi nav xususiyatiga, ko‘p jixatdan yetishtirish va 
maxsulotni saqlash sharoitlariga xam bog‘liq 
Tinim davrining uzoq davom etishi bosh piyozning yetilish darajasiga bevosita 
bog‘liq. Obdon yetilgan, ya’ni yopgich qavatlari hosil bo‘lgan, plastik moddalar 
piyoz boshiga o‘tadigan, barglari va bo‘yin qismlari qurib, tinim davriga kirgan 
piyoz, yaxshi saqlanadi, chigiti xam kam bo‘ladi. Buning aksicha, piyoz boshining 
yetilishi kechikkanida, po’stlarining hosil bo‘lishi susayib, barg va bo‘yin qismlari 
hosil yig‘ishtirish paytigacha qurib ulgurmaydi chala yetilish natijasida maxsulot 
yomon saqlanishining boisi shundaki, tinim davri to’liq ro’y bermay, saqlash dav-
ida tez-tez uchraydigan bo‘g‘in chirish kasalligi bilan qattiq zararlanadi. 
Piyozning tinim davrini mo‘tadil kechishi faqat morfologik ko‘rsatgichlar 
bilangina emas, balki muayyan biokimyoviy xususiyatlari bilan xam ifodalanadi. 
Masalan, uzoq saqlanadigan navlarida saxaroza bilan monosaxaridning nisbati, 
kiska vaqt saqlanadigan piyoz navlariga qaraganda yuqori bo‘ladi. Piyoz va 
sarimsoqning saqlanish darajasini piyoz boshida mavjud fitotsidlar uyg‘unlashtirib 
turadi. Boshqa sabzavotlardan farqliroq uni havo namligi 75 foizdan yuqori 
bo‘lmagan muhitda saqlash tavsiya etiladi. Saqlash paytida namlik oshib ketsa, 
piyoz tinim davrini tezroq o‘tkazib, o‘sa boshlaydi. Bundan tashqari bo‘g‘in 
qismining namlanib terlashi oqibatida saqlashdagi xavfli bo‘g‘in qismining chirish 

---

42 
kasalligi avj olishi mumkin. Chala etilgan piyozni saqlashda namlikka qat’iy rioya 
qilish lozim, aks holda 100 foiz chirish kasalligiga chalinishi mumkin.