O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

Nerv sistemasi
bosh miya, ya‘ni halqum usti gangliysi, halqumni o‘rab turadigan 
konnektivalar va qorin nerv zanjiridan iborat. Bosh miyadan antennalar, ko‘zlar va boshqa 
organlarga nervlar chiqadi. Qorin nerv zanjiri boshda joylashgan halqumosti hamda uzun qator 
bo‘lib joylashgan qorin gangliylaridan iborat. Halqumosti gangliysidan og‘iz organlariga 
nervlar chiqadi. Qorin nerv gangliylari har bir bo‘g‘imda bir juftdan bo‘ ladi. Gangliylardan 
organlarga nervlar chiqadi. Ikkijuftoyoqlilarning oldingi tana bo‘g‘imlarida bir juft, qolgan 
bo‘g‘imlarida ikki juftdan nerv gangliylari bo‘ladi. 
Sezgi organlari 
tuyg‘u, hid bilish va ko‘rishdan iborat. Tuyg‘u va hid bilish 
funktsiyasini antennalar bajaradi. Antennalar sezgir tukchalar va qadoqchalar bilan 
ta‘minlangan. Ko‘pchilik ko‘poyoqlilar boshi ikki yonida moylovlari asosida 
temeshvar 
organlari
joylashgan. Bu organlar nerv xujayralari bilan ta‘minlangan chukurchalar yoki 
sezuvchi xujayralar to‘ plamidan hosil bo‘lgan pushtachalardan iborat. Temeshvar organlar 
xemoretseptorlar hisoblanadi. Ko‘poyoqlilarning ko‘zlari turli darajada rivojlangan. Ko‘pchilik 
turlarida 2,4 yoki undan ko‘proq oddiy ko‘ zchalar boshi ikki yonida, ya‘ni antennalar asosida 
joylashgan. Kostyankalar ko‘ zlari siyrak joylashgan ko‘ p sonli ommatidlardan iborat. Nihoyat 
ayrim ko‘poyoqlilar (pashshatutarlar)da haqiqiy fasetkali ko‘zlar bo‘ladi.