Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

Буғоз сигирларга сутдан чиқариш даврининг таъсири. Бутоз сигирларни 
сутдан чиқариш ва уларга дам бериб, кейинги лактация даврига тайѐрлаш 
сутчилик технологиясида муҳим аҳамиятга эга. Сигирларнинг физиологик 
даврини тўғри ташкил этиш она қорнидаги хомилани нормал ривожланиши 
ҳамда серсутлиги тез ошишини таъминлайди. Сигирлар буғоз бўлиши билан 
елин сут бези тўқималарининг тикланиш жараѐни бошланади. Буғозликнинг 
бешинчи ойидан бошлаб тезлашади. Мавжуд алвеолаларнинг тикланиши билан 
биргаликда янги секретор (шира чикариш) тўқималари ҳосил бўлади ва 
ривожланади. Бу жараѐн буғозликнинг саккизинчи ва тўққизинчи ойларида тез 
ўтади. Сигирлар туғишга якинлашганларида елиннинг без тўқималари тўлиқ 
ривожланган бўлади. Сигир туққгач лактациянинг биринчи ойидаѐк, елиннинг 

---

19 
сут безлари фаол ишлайди. Шунинг учун амалиѐтда буғоз сигирларга дам 
бериш максадида улар аста-секинлик билан елин холати эътиборга олинган 
ҳолда 5-6 кун давомида сутдан тўлиқ чиқарилади. Дам олиш даврининг 
нормал давомийлиги навбатдаги лактация давридаги сут маҳсулдорлигини 
ошишига ижобий таъсир кўрсатади. 
Бу даврда буғоз сигирлар яхши семизлик даражасига эришиб, 
организмда етарли миқдордаги оқсил, минерал моддалар ва витаминларни 
тўплайди. Агарда сигирларнинг нормал дам олиш даври таъминланмаса ва 
унинг устита улар яхши озиқлантирилмай, қаровсиз қолдирилса, у холда 
майда ва касалманд бузоқлар туғилади ва сигирлар маҳсулдорлиги 
кўтарилмайди. 
Шундай қилиб, сигирлар маҳсулдорлигига турли ички ва ташқи 
омиллар маълум шароитларда ижобий ѐки салбий таъсир кўрсатади. 
Моллардаги кучли ирсиятлик холати юқори меъѐрдаги озиқлантириш 
таъминланиб, яхши сақлаш шароитлари яратилганда сут маҳсулдорлигининг 
ошишига эришилади. 
Сутнинг кимёвий таркибига таъсир этувчи омиллар Сигир сутининг 
таркибидаги ѐғ ва оқсил миқдори муҳим сифат кўрсаткичлардан ҳисобланади. ѐғ
ВА
оқсил моддаларининг кўпайиши билан унингтўйимлилик қиймати ошади. 
Сарик ѐғ, пишлок, бринза, творог, кефир ва хоказо сут махсулотларини ишлаб чи 
қиш ҳажми кўпаяди. Қишлоқ хўжалиги амалиѐти ва сутчилик саноатида сутнинг 
сифатини яхшилашга ва унинг ѐғ ҳамда оқсил миқдорини оширишга катта 
эътибор берилади. 
Наслчилик ишларида танлаш ва саралаш услубларини самарали олиб боришда 
сигирлар сут таркибидаги ѐғ ва оқсил миқдорларини ошириш муҳим аҳамият 
касб этади. Айниқса, буқаларни танлаш ва баҳо беришда уларнинг аждодлари 
ҳамда авлодларининг суг таркибидаги ѐғ, оқсил миқдори юқори бўлиши талаб 
килинади. Ё
F 
ва оқсилнинг сут таркибидаги миқдори сигирлар зотига, ѐшига, 

---

20 
лактация даврига, буғозлигига, сут маҳсулоти миқдорига озиқлантириш ва сақлаш 
шароитларига ҳамда бошқа омилларга боғлик..