Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

Молларнинг биринчи туғишидаги таъсири. Зоотехния андозасига кўра, 
биринчи маротаба қочириладиган ѐки сунъий уруглантириладиган 
ғунажинларнинг тирик вазни ва ѐши зотларнинг хилига қараб 330-380 
килограмм ва 16-18 ойлик булиши керак. Бунга риоя килинмай 

---

13 
кочириладиган ургочи мол кўрсатилган вазнга ва ѐшга етмаѐқ қочирилса, 
ундан олинган сигирлар майда бўлиб қолади ва маҳсулдорлиги ҳам 
кўтарилмайди. Кечиктирилиб кечирилган ғунажинларнинг ҳам самараси 
бўлмайди. Чунки биринчидан, сарфланган ҳаражатлар ва озиқалар уларни 
парвариши давомида ошиб кетса, иккинчидан, сигирлар ҳаѐти даврида 
олинадиган бузоқлар сони, соғиб олинадиган сут маҳсулоти ҳам кам бўлади. 
Ёш молларни ўсиш ва улғайиш даврида тўйимсиз озиқа билан паст меъѐрда 
озиклантириш ва ѐмон сақлаш уларнинг биринчи қочириш вақтини 
узайтириб юборилишига асосий сабаб бўлади. Натижада ѐш молларнинг 
ўсиши сусаяди ва яхши ривожланмай колади. Қочириш ѐшига етганда (18 
ойлик) уларнинг тирик вазни 220-250 килограмм атрофида қолади. 
Молларнинг биринчи туғишидаги тирик вазни, аввало, уларнинг 
ғунажинлик давридаги биринчи қочириш ва уруғлантиришдаги тирик 
вазнига боғлик. Шунинг учун ҳам ғунажинларнинг 18 ойлигидаги тирик 
вазни талаблар меъѐрида бўлиши ҳамда ўрта ѐшдаги сигирлар вазнининг 
65-70 фоизини ташкил қилиши керак. Буғоз ғунажинларни яхши 
ривожлантириш учун уларни юқори меъѐрда туйимли озиқалар билан 
озиклантирш ва мақбул шароитда сақлаш асосида уларнинг ўртача кунлик 
семириш ва ўсиш даражасини 800-900 граммга етказиш талаб этилади. 
Бундай технологик шароитларда ғунажинларнинг ўсиши ва улғайиши 
жадаллашади, унинг хомиласи яхши ривожланади. Уларнинг биринчи 
туришдаги тирик вазни 450-500 килограммни ташкил қилади ҳамда 
лактация даврида яхши сорилиб, серсутлиги_4000-5000 килограммга боради 
ва ундан ҳам ошади. Жумладан, Ўзбекистон чорвачилик илмий-тадқиқот 
институтининг 
"Кмзил 
шалола" 
тажриба 
хўжалигидаги 
назорат 
молхонасида парвариш қилинган биринчи туққан сигирлар лактациясининг 
дастлабки 90-100 куни ўртача 25-30 килограммдан сут берган. Худди 
шундай натижаларни наслчилик заводлари ва илғор хўжаликлар 
амалиѐтида ҳам кўриш мумкин. 

---

14