Юлдашeв А. Сирожиддинов И. Хусаинов М

молиявий бошқариш субъектларига давлат бошқарув органлари, молия 
ва солиқ органлари, банклар, суғурта муассасалари ва бошқалар ҳам 
киради. Бошқаришнинг асосий субъекти - мулкдордир. Мулкдор кўп 
ҳолларда мулкни бошқаришни молиявий менежерга топширади. 
Ўзбекистонда 
миллий 
иқтисодиётининг 
таркибига 
давлат
корхоналари, акционерлик жамиятлар, қўшма корхоналар, чет эл 
корхоналари, деҳқон ва фермер хўжаликлари, хусусий корхоналар ва 
бошқалар киради. Бу корхоналарни бошқаришда одатда молиявий
менежер шартнома асосида фаолият кўрсатади. Мулкдор билан молиявий
менежер ўртасидаги битим тузилиб, унда ўзаро ҳуқуқлар ва мажбуриятлар 
келишиб олинади. 
Молиявий менежер мулкдор номидан мулкни ва молиявий
ресурсларни идора этади. 
Корхона мулки қуйидаги манбалардан шаклланади: 
- таъсисчи ва қатнашувчиларни пул ва материал улушлари; 
- фаолиятнинг барча кўринишларидан олинадиган даромад; 
- қимматли қоқозлардан олинадиган даромад ва фоизлар; 

---

13 
- банк кредити ва бошқа корхоналардан олинадиган маблағлар; 
- бюджет ва нобюджет ташкилотлардан олинадиган маблағлар; 
- ижара тўловидан олинадиган маблағлар ва бошқалар. 
Юқоридаги маблағларга асосланган ҳолда корхона иқтисодий 
ресурслари шаклланади ва кенгайиб боради. Молиявий менежмент 
корхонани бошқаришда қабул қилинган қарорлар бажарилиши устидан 
иқтисодий назоратни олиб боришга хизмат қилади. Шу билан бирга 
молиявий менежмент жараёнида корхонанинг ўтмиш тажрибаси ҳамда 
корхона фаолиятининг ички ва ташқи муҳитидаги ўзгаришлар, фаолиятга 
таъсир этувчи фавқулодда ташқи омилларни эътиборга олиш лозим 
бўлади. 
Корхоналарда молиявий менежмент қуйидаги асосий вазифаларни 
бажаришга қаратилиши лозим: 
- корхонанинг қисқа муддатли ва узоқ муддатли мақсадлари орасида 
оптимал мосликни топиш; 
- турли молиявий дастакларни ишлатиш орқали корхонанинг молиявий 
сиёсатини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш; 
- 
молиявий масалалар буйича қарор қабул қилиш, уларни 
аниқлаштириш ва амалга ошириш усулларини танлаш; 
- корхонанинг молиявий ҳисоботини тузиш ва таҳлил килиш орқали 
ахборот таъминотини таъминлаш; 
- инвестицион лойиҳаларни баҳолаш ва инвестиция портфелини 
шакллантириш, капиталга бўлган харажатни баҳолаш, молиявий 
режалаштириш ва назорат; 
- корхона молиявий-хўжалик фаолияти бошқарув аппаратини ташкил 
этиш. 
Молиявий менежментнинг амал қилишининг қуйидаги зарурий 
шартлари мавжуд: 
1. Корхона (корпорация, холдинг, трест ва б.) фаолиятининг 
молиявий томонини башорат килиш ва режалаштириш. Молиявий 
режалаштириш жараёнининг асосий курсаткичлари сифатида сотилган 
маҳсулот хажми, фойда, капитал қуйилмалари катнашади; 
2. Катта микдордаги маблагларни инвестициялаш жараёнида максадга 
мувофик (ечимларни) қарорларни қабул қилиш. 
3. 
Молиявий фаолиятни барча соҳалар билан мослаштириш 
(координациялаш). Масалан: маркетинг сохасидаги қарор сотиш ҳажмига 
таъсир этади ва бу ўз навбатида, фойда ва инвестиция микдорига таъсир 
курсатади. 
4. Молиявий бозорда қўшимча маблағларни сафарбар қилиш, 
шахсий акциялар ва облигацияларни сотиш ва бошқа шу каби катта
ҳажмдаги операциялар ўтказиш.