Tibbiyot instituti talabalari uchun

Bo’laklangan murdani tekshirish.
Bunday holatlar temir yo’l transporti, 
portlash, avtomobil halokatidan jarohatlanishlarda kuzatilishi mumkin. Odam 
o’ldirishni yashirish uchun qo’llaniladigan tanani bir necha qismlarga kriminalistik 
467

---

bo’linish hollari ham uchraydi (109-rasm.).
109-rasm. Murdaning bo’laklangan qismlari. 
Tekshirish uchun murdaning ayrim qismlari yoki murdani alohida-alohida 
bo’laklarga bo’lingan bo’laklari keltirilishi mumkin. Ba’zan shunday kichik 
bo’lakchalar keltiriladiki, bularni odam yoki hayvonga aloqadorligini aniqlashga 
to’g’ri keladi.
Agar tananing bir necha qismi keltirilgan bo’lsa, bunda bu qismlarni bir yoki 
bir necha murdaga aloqadorligi o’rganiladi. Makro- va mikroskopik belgilariga 
qarab ob’ektni jinsiy aloqadorligi aniqlaniladi.
Yoshini suyakni rentgenografiya usulida tekshirishda o’rganilsa, tana 
uzunligi esa suyakning uzunligini maxsus jadval ma’lumotlariga solishtirish 
natijasiga qarab belgilaniladi.
Tananing keltirilgan har bir qismi o’lchanadi va tortiladi, chunki bu 
ma’lumotlarga qarab marhumning bo’yi, tana tuzilishi hamda kiyimining 
o’lchamlari haqidagi xulosaga kelish mumkin. Tananing har bir qismini yozishda 
alohida belgilari, shuningdek terisining rangi va undagi pigmentlarga, tatuirovkaga 
(yozuvlarga) ahamiyat beriladi. Teri tagi kletchatkasi va mushaklarining 
rivojlanish darajasi, bo’laklarning yuzasi hamda chetlari to’lig’icha yoziladi. 
Suyaklar va tog’aylarda bo’laklarga bo’luvchi asboblarning izlarini binokulyar 
468

---

mikroskopi yordamida tekshiriladi.
Agar murdaning boshi keltirilgan bo’lsa uni so’zga oid surat usulida yozilib, 
tishi va yasama tishlarni tekshirish uchun stomatologlar jalb qilinadi. Boshidan 
sochi olinadi va uning nusxasi saqlaniladi. Agar qo’l kaftlari keltirilgan taqdirda 
ularni rentgenografiya qilinib, barmoqlarining izi olinadi.
Tananing butun qismlari va undagi jarohatlanishlar suratga olinishi zarur. 
Qonni guruhini aniqlash maqsadida ulardan qon yoki to’qima bulakchalaridan 
foydalanish mumkin. Bundan tashqari, kimyoviy, gistologik va boshqa 
laboratoriya tekshirishlari uchun kerakli ob’ektlarni olish tavsiya etiladi. Agar 
bo’laklangan murda qismlari qandaydir narsada o’ralgan bo’lsa, ular ham 
sinchiklab ko’zdan kechiriladi, yoziladi va suratga olingandan keyin tergov 
organlariga beriladi.
Murda tanasi qasddan bo’laklarga bo’lingan taqdirda jinoiy ish 
tugallanguncha saqlanishi zarur. Marhum tiriklik paytidagi surati bilan solishtirish 
maqsadida murdani kalla suyagidan preparat tayyorlanadi.