Tibbiyot instituti talabalari uchun

15.6.3. Murdani sud tibbiyotida tekshirishda hujjatlarning rasmiylashtirilishi
Murdani tekshirish tamom bo’lgandan keyin ekspert o’lganlik haqidagi 
vrach guvohnomasini marhumning qarindoshlari yoki dafn qiluvchi tashkilot 
vakillariga beradi. Agar murda kasalxona patologoanatomik bo’limida kesib 
ko’riladigan bo’lsa, bunda kasallik tarixida sud tibbiyoti tashxisi va o’limning 
sababi haqida qisqacha epikriz yoziladi.
Tekshirish natijasida tuziladigan asosiy hujjatga «Ekspertning sud tibbiyoti 
xulosasi» yoki «Murdani sud tibbiyotida tekshiruv akti» deyiladi. Agar ekspertiza 
tergovchining qaroriga binoan o’tkazilganda bunday hujjatga ekspert xulosasi, 
militsiyaning yo’llanmasiga asosan tashkil qilinganda esa akti deb ataladi. Xulosa 
va akt bir xil sxemaga asosan tuziladi. Ular 3-ta asosiy qismdan: kirish, tekshirish 
va xulosa qismlaridan iborat.
Tekshiruv qismida xulosa uchun kerakli ekspertga taqdim qilingan ish 
ma’lumotlari (voqea sodir bo’lgan joyda topilgan murdani kuzatish bayonidan, 
kasallik tarixidan olingan ma’lumotlar), murdani tashqi va ichki tekshirish 
to’g’risidagi axborotlar, laboratoriya tekshiruv natijalari yoritiladi.
Xulosa qismi 2 bo’limdan, ya’ni sud tibbiyoti tashxisi va xulosalardan 
iborat. Sud tibbiyoti tashxisi xulosa yoki aktning tarkibiy qismi hisoblanib, 
«Murdani sud tibbiyotida tekshirish qoidalari» da maxsus ko’rsatilmagan. Biroq 
465

---

ekspert amaliyoti uni tuzilishni aniq maqsadga muvofiq deb hisoblaydi.
O’limning genezi va sababini aniqlashda murdani tekshirishda olingan 
barcha ma’lumotlarni tartibga solish va sintezlashda tashxisning shakllanishi 
muhim ahamiyatga egadir.
Kasalxonada o’lgan kishilarning murdasini tekshirib ko’rish, kasallik 
tarixida yozilishi, klinik tashxis bilan solishtirish va kliniko-anatomik 
konferentsiyada muhokama qilishda tuzilgan tashxisni o’rni, ayniqsa, muhimdir.
Agar tashxis yaxshi tuzilgan bo’lsa ekspertning asosiy xulosasini to’g’ri 
shakllanishiga imkoniyat beradi va buni o’limning genezi hamda sababini 
aniqlashdagi ahamiyati kattadir. Bunday tashqari, tekshiruv natijalaridan kelib 
chiqadigan holatlar, shuningdek tergov organlari tomonidan qo’yilmagan 
savollarni yoritishda ham o’z mulohazalarini bildirishga haqlidir.
Xulosa (akt) ga murdani tekshirish jarayoni natijalari va boshqa ko’rsatma 
materiallar, sxematik rasmlar hamda suratlar tirkaladi.