Microsoft Word 4-kurs loyihalash majmua

Ta`lim texnologiyasining asosiy tushunchalari.

---

10 
«Texnologiya» atamasi ishlab chiqarish doirasidan yu
q
ori komponentli psixologo-
pedagogik injeneriyali muxitga kiritilgan pedagogik muxitdan olingan.
Ta’limni texnologiyalashtirish – bu pedagogika fanining yo’nalishi hisoblanib, tadqiqot 
qiluvchi va qonuniyatlarni ochib beruvchi, ta’lim jarayoniga texnologik yondoshuv asosida 
ta’lim maqsadlariga samarali erishishning optimal yo’llari va vositalaridir.
Ta’lim texnologiyasi - pedagogik texnologiyaning ilmiy aspektini belgilash uchun 
ishlatiladi. Bu (fan predmeti), «texnik va inson resurslarini hamda ularning o’z oldiga ta’lim 
shakllarini optimallashtirish vazifasini qo’yuvchi hamkorligini hisobga olgan holda dars 
berish va bilimlarni o`zlashtirishning barcha jarayonlarini yaratish, qo’llash va belgilashning 
tizimli usuli hisoblanadi (YUNESKO).
O’qitish texnologiyasi - 

bu ta’lim, kommunikatsiya, axborot va boshqaruvning jamlangan va tartibga 
solingan optimal yo’llari va vositalaridir, bu ta’lim jarayonini uzgaruvchan sharoitlarda, 
ajratilgan vaqt davomida samarali natijalarga kafolatli erishishni va aniq ta’lim jarayonlarini 
amalga oshirishni instrumental ta’minlovchisi hisoblanadi (PT jarayonli –bayonli aspekti); 

bu mavjud jarayondir, ta’lim jarayoni sub’ektlarining hamkorlikdagi yuzaga kelgan 
tartibli xarakatidir (PT jarayonli xarakat aspekti).
Pedagogik texnologiya – bu ta’limni texnologiyalashtirish sohasida pedagogik xodisalar va 
jarayonlarda qo`llaniladigan tushuncha
«Pedagogik tizim», «ta’lim texnologiyasi» va «fan metodikasi» tushunchalari va ularning bir-
biridan farqi 
Pedagogik tizim – belgilangan sifatlarga ega shaxsni shakllantirishga qaratilgan, maqsadli 
va oldindan belgilangan pedagogik ta’sir ko`rsatish uchun zarur bo`lgan o’zaro bog`liq 
vositalar, usullar, jarayonlar birligidan iborat ma’lum bir butunlik (V.Bespalko). 
Ta’limning predmet metodikasi – ta’lim tizimida quyidagi predmetning ahamiyati va ularni, 
uning vazifalari va ta’lim mazmunini aniqlab beradi. Shu predmet yuzasidan ta’lim usullari, 
shakllari va vositalaridan qanday foydalanish va boshqarilishiga izox keltiradi. 
Tizimli turkum (kategoriya) kabi ta’lim texnologiyasi quyidagilarni ifodalaydi:
(1) pedagogik tizimning tarkibiy qismlarini (komponentlarini), (2) ta’lim texnologiyasining 
tarkibiy qismlarini (elementlarini), uning protsessual qismini, (3) ta’lim metodikasining keyingi 
darajasini – maqsadga erishish uchun uslubiy (metodik) tizimni o`quv jarayoni qatnashchilarining 
harakat izchilligiga aylantiradi.
Fan metodikasidan o`qitish texnologiyasining faqki: 

faqatgina «qanday o’rgatish?» savoliga javob bermay, balki u muxim qo’shimchalar 
qiladi - «
samarali natija olish uchun qanday o’rgatish va qanday optimal o`quv jarayonini 
tashkillashtirish?»;

aniq talablarga va taxminiy 
natijalarga
emas balki 
aniq vazifalarga tayangan holda aniq 
pedagogik g`oya asosida
loyixalashtiriladi; 

natijalarni qayta ishlab chiqish bilan farq qiladi; 

bilim olishda, ta’lim beruvchiga yo’naltirilgan, darsning metodik ishlanmalaridan farqli 
o’laroq, shaxsiy faoliyatlarini hisobga olgan holda yutug`larni ta’minlaydi va ta’lim oluvchilarga 
yo’naltiradi.
Pedagog-texnologning uslubiyotchidan (metodistdan) farqi: 

tajriba o’tkazmaydi:
u aniq belgilangan natijalar bilan ish olib boradi; 

---

11 

ma’lum muddatda va talab bo`yicha qo’yilgan maqsadni amalga oshirishda shubxa 
tug`dirmaydigan, faqatgina 
asoslangan ta’lim modeliga
tayanadi;

ta’lim maqsadi qo’yilgandan so’ng, pedagogik vazifalar aniq belgilangandan so’ng, 
taxmin qilingan o`quv natijalari shakllangandan so’ng va ta’lim jarayonining ketishi bo`yicha 
qo’yilgan talablardan so’nggina xarakatni boshlashi mumkin.