Microsoft Word 4-kurs loyihalash majmua

ma’ruza, suhbat 
va mustaqil ishlar
dan iborat. O’qituvchi bir soatlik darsi jarayonida ana shu uchta metoddan 
foydalanib dars jarayonini olib boradi. O’qituvchi tomonidan tushuntirilgan mavzuni 
o’quvchilar 
reproduktiv, evristik va izlanish 
metodlari yordamida qabul qiladilar. Agar o’qituvchi 
dars jarayonida mavzuni ma’ruza metodi bilan tushuntirsa, o’quvchilar reproduktiv metod bilan 
qabul qiladilar. Bunda mavzu materialining mazmuni mantiqiy tahlil qilinmaydi, ma’ruza metodi 
bilan dars o’tishda o’qituvchining o’zi juda faol bo’lib, talabalar esa faol bo’lmaydi. Agar 
o’qituvchi mavzuni suhbat metodi bilan tushuntirsa, o’quvchilar evristik metod bilan qabul 
qiladilar. Bunda talabalarning tushuntirilayotgan mavzu materialiga nisbatan faolligi oshadi, chunki 
o’qituvchi mavzu mazmunini mantiqiy ketma-ketlikka ega bo’lgan savollar asosida o’quvchilar 
bilan birgalikda ochib beradi, bunda bevosita o’quvchilar ham savollarga javob berish orqali dars 

---

145 
jarayonida faol ishtirok etadilar. Umuman olganda suhbat metodi bilan dars o’tishning mohiyati 
shundan iboratki, o’qituvchi tomonidan sinf o’quvchilari uchun o’tiladigan mavzu materialining 
mazmuni muammo qilib qo’yiladi, so’ngra maqsadga tomon yo’naltiruvchi savollarni 
o’quvchilarga berish orqali qo’yilgan muammo hal qilinadi. Agar o’qituvchi mavzuga doir misol 
yoki masala echmoqchi bo’lib dars jarayonini rivojlantirgan bo’lsa, u mustaqil ishlash metodi bilan 
dars o’tadi, bunda o’quvchilar qo’yilgan masala yoki misolni echish uchun fikrlaydilar, izlanish 
metodi bilan mavzuni o’zlashtiradilar. Bunday dars jarayonida o’quvchilar juda faol bo’ladi, chunki 
ular echish uchun doskaga o’qituvchi tomonidan yozib qo’yilgan misol yoki masala yuzasidan 
mustaqil holda fikrlaydilar, o’ylaydilar va mantiqiy xulosa qiladilar, bu bilan ularda manti-qiy 
fikrlash rivojlanadi. 
O’qituvchining tushuntirish va o’quvchining qabul qilib olish metodlari asosida ular ongida 
bilish 
deb 
ataluvchi 
psixologik 
jarayon 
hosil 
bo’ladi.