Abuzalova M

lison~nutq qobiliyati~nutq
” zanjirida faqat nutqqina tashqi shaklda 
(og„zaki, yozma) namoyon bo„ladi. (Eslatib o`tish joizki, bunda lison 
hamisha tafakkurdan oziqlanadi. Tafakkur esa, tabiiyki, milliylikdan, 
tevarak-atrof, jamiyatdan oziqlanadi.) Ferdinand de Sossyur 
lison~nutq 
munosabati
ni shatranj o„yini qoidalari asosida tushuntirib o„tgan. 
Shaxmat donalari va har bir donaning yurish qoidasi ongimizdagi 
1 
Неъматов Ҳ., Бозоров О. Тил ва нутқ. –Тошкент: Ўқитувчи, 1993.; Sayfullayeva R., 
Mengliyev B., Boqiyeva G., Qurbonova M., Yunusova Z., Abuzalova M. Hozirgi o`zbek adabiy 
tili. Darslik. – T.: Fan va texnologiya, 2010. 

---

34 
lisoniy birliklar va ularning birikish imkoniyatlariga o„xshaydi. O„yin 
qoidalari hamma uchun bir xil. O„yinchi xuddi so„zlovchi bo„lib, 
shaxmat oyinini bilishi esa so„zlovchining nutq qobiliyatiga o„xshaydi. 
Donalarning harakatga keltirilishini nutqqa qiyoslash mumkin. 
Chunonchi, 
shaxmat ~ o„ynash qobiliyati ~ o„y
in; 
lison ~ nutq qobiliyati ~ nutq
. 
Lison va nutqning o„ziga xos birliklari mavjud: