Abuzalova M

Fonema va tovush. 
Lisoniy birliklar ichida eng kichigi – fonema. 
Fonema muayyan til egalarining ma‟lum tovushlar tipi haqidagi umumiy 
tasavvurlari yig`indisidir. Har bir fonema so„zlovchilar ongida o„z tipini 
farqlovchi belgilari majmuyi asosida vujudga kelgan maxsus “akustik – 
artikulyatsion birlik” yoki “tovushlar asliyati” sifatida saqlanadi. 
Muayyan fonemaning farqlovchi belgilari uning artikulyatsion va akustik 
xususiyatlari asosida shakllanadi. Artikulyatsion belgilar muayyan 
tovushlarni talaffuz qilish uchun nutq a‟zolarining bir xildagi harakatga 
moslashgan avtomatik, standart holatlari haqidagi tasavvur bo„lsa, 

---

36 
akustik belgilar sifatida bir turdagi tovushlarga xos talaffuz sifati va 
miqdori tusuniladi. 
O„zbek tilida so„zlovchi shaxslarning ongida hozirgi o„zbek adabiy 
tilidagi 30 ta tovush tipi – fonemalar haqidagi ma‟lumot bor. Bu 
ma‟lumot kishi ongida uning til o„rganishi, o„zgalar va o„zining nutqini 
ko„rsatish natijalari sifatida jonlanadi. Masalan, o„zbek tili sohibi 
o„zining eshitish va so„zlash a‟zolari faoliyatini kuzatish natijasida [