Mavzu: Korrupsiyaga qarshi kurash – fuqarolik jamiyatini rivojlantirishning ustuvor sharti Reja: 1

Xususiy mulk huquqini himoya qilish, kichik biznes va xususiy
tadbirkorlik rivojini rag‘batlantirish.
2017-2021 yillarda O‘zbekiston
Respublikasini rivojlantirishning bepgga ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar
strategiyasida iqtisodiyotda davlat ipggirokini kamaytirish, xususiy mulk huquqini
himoya qilish va uning ustuvor mavqeini yanada kuchaytirish, kichik biznes va
xususiy tadbirkorlik rivojlaiishini rag‘batlantirishga qaratilgan institutsional va
tarkibiy islohotlarni davom ettirish masalalariga alohida e’tibor qaratilgan.
Pirovard maqsadimiz ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotiga
asoslangan ochiq va demokratik fuqarolik jamiyatini barpo etishdan iborat
ekan, bu boradagi asosiy shartlardan biri iqtisodiyotda davlat ishtirokini
kamaytirish hisoblanadi. Milliy taraqqiyot modelimizning asosiy tamoyillaridan
biri - davlatning bosh islohotchilik roli hisoblanib, mavjud iqtisodiy
salohiyatdan to‘liq foydalangan holda, barcha kuchlarni yagona maqsad sari
yo‘naltirishda davlatning tartibga soluvchi vazifasidan unumli foydalanish
maqsadga muvofiqdir.
Zamonaviy bozor tizimini davlatning aralashuvisiz tasavvur etib
bo‘lmaydi. Biroq aralashuvning o‘z chegarasi bo‘lib, uning mazkur chegaradan
oshib ketishi bozor jarayonlarining izdan chiqishiga ta’sir etib, ishlab chiqarish
samaradorligi pasayadi. Natijada iqtisodiyotni davlat tasarrufidan chiqarish,
xo‘jalik Yuritishni tashkil etish va
70

---

boshqaruv jarayonlarida davlatning me’yoridan ortiq ishtirokini pasaytirish
masalasi maydonga tushadi.
Davlat aralashuvi miqyosini tartibga solish uchun muhim cheklovlar
mavjud. Masalan, davlat tomonidan bozor mexanizmini izdan chiqaruvchi har
qanday xatgi-harakatlarga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi (umumiy direktiv
rejalashtirish, narxlar ustidan yalpi nazorat va boshqalar).
Iqtisodiyotga davlatning aralashuvini qisqartirish, eng avvalo, xususiy
mulk huquqini himoya qilish va uning ustuvor mavqeini yanada kuchaytirish,
kichik biznes va xususiy tadbirkorlik rivojlanishini rag‘batlantirishga qaratilgan
institutsional va tarkibiy islohotlarni davom ettirishni taqozo etadi.
SHunga ko‘ra, Harkatlar strategiyasida xususiy mulk huquqi va
kafolatlarini ishonchli himoya qilishni ta’minlash, xususiy tadbirkorlik va
kichik biznes rivoji yo‘lidagi barcha to‘siq va cheklovlarni bartaraf etish, unga
to‘liq erkinlik berish, «Agar xalq boy bulsa, davlat ham boy va kuchli bo‘ladi»
degan tamoyilni amalga oshirish borasidagi tadbirlarga alohida e’tibor
qaratilgan. Jumladan, tadbirkorlik sub’ektlari huquqlari va qonuniy
manfaatlarini himoya qilish bo‘yicha vakili (biznes ombudsman) tashkil etildi.
Mazkur yo‘nalish bo‘yicha belgilangan tadbirlardan yana biri - kichik biznes
va xususiy tadbirkorlikni keng rnvojlantirish uchun qulay ishbilarmonlik muhitini
yaratish, tadbirkorlik tuzilmalarining faoliyatiga davlat, huquqni muhofaza
qiluvchi va nazorat idoralari tomonidan noqonuniy aralashuvlarning qat’iy oldini
olish hisoblanadi.
Mazkur tadbir, birinchi navbatda, nazorat qiluvchi organlarning kichik tadbirkorlik
subektlari faoliyatiga aralashuvini va ular tomonidan utkaziladigan rejali
tekshirishlar sonini yanada qisqartirishni taqozo etadi. Tekshirishlar reja-jadvalini
shakllantirishda xavf-xatarlar avtomatlashtirilgan holda baxolanadi.
Harkatlar strategiyasidan oilaviy biznes va hunarmandlikni moliyaviy
qo‘llab-quvvatlash ko‘lamini kengaytirish tadbirlari ham o‘rin olgan. Strategik
ahamiyatga ega bo‘lmagan 360 ta korxonadagi davlat ulushini to‘liq sotish,
foydalanilmayotgan 400 tadan ortiq davlat mulki ob’ektini «nol» qiymati
bo‘yicha sotish. Bu, o‘z navbatida, qisqa muddatlarda strategik xorijiy investorlar
zamonaviy texnologiyalarni jalb etish imkonnni beradi.
O‘zbekistonda tadbirkorlik faoliyati uchun qulay muhitning asosiy
yo‘nalishlaridan biri sifatida «mulkni ro‘yxatga olish, er uchastkalari ajratish,
ayrim faoliyat turlari bilan shug‘ullanish uchun litsenziya olish, qurilishga
ruxsat berish va elektr ta’minoti tarmoqlariga ulanishda «yagona darcha»
tamoyilini amaliyotga joriy etish tobora kengayib bormokda.
Harakatlar strategiyasidagi muhim yo‘nalishlardan biri – investitsiya
muhitini takomillashtirish, mamlakat iqtisodiyoti tarmoqlari va hududlariga
xorijiy, eng avvalo, to‘g‘ridan-to‘g‘ri
71

---

xorijiy investitsiyalarni faol jalb qilish belgilangan. Bundan tashqari
korporativ boshqaruvining zamonaviy standartlar va usullarini joriy etish,
korxonalarni strategik boshqarishda aksiyadorlarning rolini kuchaytirishga
alohida e’tibor berilgan.