2-Mavzu: VII asrdan XIV asrning birinchi yarmigacha O`rta Osiyoda tarbiya,maktab va pedagogik fikrlar. Sharq uyg’onish davrida pedagogik fikrlarning rivojlanishi. Sharq uyg’onish davrida ta’limiy-axloqiy fikrlar rivoji

Uchunchi yunalish 
-ta’limiy-axlkiy yunalish bulib,bu soxada komusiy olimlar uz karashlarini 
ijtimoiy-falsafiy asarlarida ifodalaydilar.
 
Mazkur davrda ilmiy bilishga asoslanuvchi metod shakllanadi. Natijada 
akliy tarbiya olimlar dakkat markazida buldi:Xorazmiy, Forobiylar bu metodni 
asolab bergan buyuk mutafakkirlar bulsalar, ular bilan bir katorda usha davr 
yaratilgan barcha ta’limiy-axlokiy risolalarda xam akliy tarbiyada zexnni 
tarbiyalash, akliy kamolat yullari, bilimning asl moxiatlarini yortishga xarakat 
kildilar.
Mutafakkirlarning uz ishlarida ukitish va ta’lim-tarbiyaga e’tibori natijasida 
ta’limiy-axlokiy masalalarga kizikish orta bordi. Anik fanlarni ukitishning uslubiy 
masalariga ayniksa e’tibor kuchaydi. Pedagogika soxasida inson va unng kamoloti 
bilan boglik muammo asosiy urin egallaydi. Ta’limiy-axlokiy asarlarda bir 
tomondan inson akli, uning kuvvati, ilm-fanni egallashi, xushxulk bulishi 
ifodalansa, ikkinchi tomondan bu ifodalar ta’limiy-axlokiy asarlarda uzining badiiy 
ifodasini topadi. 
Mutafakkirlar ta’lim-tarbiyaga oid fikrlaridan inson kamoloti baxt-saodati 
erishish uchunsharoit yaratish degan goyani ilgari surish bilan boglab talkin 
etadilar.Xulosa kilib aytganda, markazlashgan Arab xalifaligida ilm-fan 
tarakkiyoti, ijtimoiy-iktisodiy tarakkiyot va kadimiy ma’naviy yodgorliklar 
Movarounnaxr va Xurosonda IX asrlarga kelib ma’naviy kutarilish,SHark 
Renessansi-Uyglnish davrining boshlanishiga olib keldi.
Butun Shark bilan bir katorda, Movarounnaxr xam ilm-fan va ma’rifat 
soxasida uz xizmatlari bilan dunyoga mashxur bulgan faylasuf va munajjim 
matematika, fizika, tibbiyot, tarix, til va adabiyot, pedagogika soxasida ilmiy 
meros bilan nom koldirgan Al-Xorazmiy, Abu Nasr Forobiy, Al-Fargoniy, Abu 
Rayxon Beruniy, Abu Ali ibn Sino kabi komusiy olimlar maydonga keldi. 

---

Komusiy olimlar uz ilmiy merosida ta’limiy-axlokiy asarlar yaratishga xam katta 
e’tibor berib, bu asarlarda ilgari surilgan goyalar insonning xam akliy, xam 
axlokiy, estetik va jismoniy jixatdan kamol topishida, pedagogik fikr tarakkiyotida 
katta axamiyatga ega buladi. 
Shuningdek Shark Uygonish davrida sof pedagogik asarlar yaratib, ta’lim-
tarbiyada inson takomilining xususiy va umumiy metodlar xakida ulmas ta’limoti 
bilan nom koldirgan, tarbiyashunos olimlar xam maydonga chikdi. 
Demak, Uygonish davri inson kamoloti muammolari ikki yunalishda: 
Komusiy olimlar ijodiy merosida komil insonni tarbiyalash muammosi. 
Sof ta’limiy-axlokiy asarlarda komil insonni tarbiyalash muammolari yoritilganini 
kuramiz. 
Kuyida biz komusiy olimlarning ta’lim-tarbiya tugrisidagi fikrlari, ma’naviy, 
axlokiy karashlari xakida tuxtalamiz.