Javodbek yo q ubo V ergash hayitboyev huquqshunoslik

Fuqarolik huquqining manbalari, 
u larn in g ah am iy a ti (yuridik 
kuchi)ga q arab, quyidagi turlarga b o iin a d i:
69
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

- 
O 'zb ek isto n R espublikasining K o n stitu tsiya si, O 'zb ek isto n
Respublikasining Fuqarolik kodeksi va boshqa qonunlar;
- qonun osti hujjatlar
— 
О ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
farm on lari, O 'zb e k isto n R e sp u b lik a si hukum atining qarorlari,
vazirlik va tashkilotlarning buyruq va y o ‘riqnomalari;
- ish muomalasi odatlari, mahalliy odat va an 'analar.
S hunday b o i s a - d a , «fuqarolik huquqi m anbalari» tushunchasi
«fuqarolik qonunlari» tushunchasidan kengroqdir, zero fuqarolik 
h u q u q ig a oid m u n o s a b a tla r n a fa q a t q o n u n la r, balki q o n u n osti 
h u jja tla r i ( m a s a la n , P re z id e n t f a r m o n la r i, h u k u m a t q a r o r l a r i , 
idoraviy hujjatlar va boshqalar) bilan ham tartibga solinadi.
F u q a r o l i k h u q u q i g a o id m u n o s a b a t l a r n i t a r t i b g a s o lu v ch i 
q o id a la r sirasiga ish m uom alasi a n ’analari kiradi. U la r ishbilar- 
monlik faoliyatining biror-bir sohasida tarkib to pgan h a m d a keng 
q o i l a n i l a d i g a n b o ‘lib, biroq q o n u n d a n a z a rd a tutilm agan. U la r 
m azk u r m unosabatlar ishtirokchilari uchun majburiy bo'lgan qonun- 
q o id alar h a m d a s h a rtn o m a g a zid b o im a s lig i kerak.
F u q aro lik huquqining eng m uhim hujjati 0 ‘zbekiston R e s p u b ­
likasining F uqarolik kodeksi (b u n d an buyon — F K ) hisoblanadi.
Amaldagi Fuqarolik kodeksi ikkita (umumiy va maxsus) qismdan 
iborat.
F K n i n g birinchi (u m u m iy ) q ism id a f u q a r o lik h u q u q i bilan 
tartibga solinadigan ha m d a bo sh q a turdagi m u n o sa b a tla r doirasida 
alohida a h am iy atg a ega b o i g a n asosiy q o id alar o ‘z aksini to pgan. 
U la rd a fuqarolik q o n u n la rin in g asosiy tu s h u n c h a va prinsiplari: 
f u q a r o l i k h u q u q l a r i n i h i m o y a l a s h u s u lla ri; f u q a r o l i k h u q u q i
obyektlari; fuqarolik m uom alasi ishtirokchilarining h uquqiy holati; 
mulkchilik huquqi h a m d a boshqa mulkiy hu q u q lam in g yuzaga kelish 
asoslari h a m d a ularni amalga oshirish tartiblari; shartnom a asosidagi 
h a m d a b o s h q a t u r d a g i m a j b u r i y a t l a r n i n g a s o s i y q o i d a l a r i
belgilangan.
K o d e k sn in g ikkinchi (maxsus) qismi m u a y y a n turdagi s h a r t ­
n o m a la r h a m d a s h a rtn o m a d a n tashqari majburiyatlar: oldi-sotdi, 
ijara, p u d ra t, yuk tashish, qarz va kredit, z a ra r yetkazishdan kelib 
c h iq a d ig a n m a jb u riy a tla r, mualliflik, ixtirochilik h a m d a b o s h q a
a l o h i d a h u q u q l a r , v o ris lik h u q u q i va x a l q a r o x u su siy h u q u q
norm alarini o 'z ichiga oladi.
F u q a r o lik h u q u q ig a oid m u n o s a b a tla r , sh u n in g d e k , a lo h id a
q o n u n l a r b ila n h a m t a r t i b g a so lin ad i. M a s a l a n , « 0 ‘z b e k is to n
R e s p u b l i k a s i d a m u lk c h ilik t o ‘g ‘risida»gi, « T o v a r b o z o r l a r i d a
m o n o p o l i s t i k f a o l i y a t n i c h e k l a s h v a r a q o b a t t o ‘g ‘ris id a » g i,
70
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

« I s t e ’m o l c h i l a r n i n g h u q u q l a r i n i h im o y a qilish t o 'g ' r i s i d a » g i ,
« O 'z b e k isto n R e spublikasida k o rx o n a la r t o ‘g'risida»gi, « G a ro v
to'g'risida»gi, «Auditorlik faoliyati t o 'g ‘risida»gi, «Mualliflik huquq 
va turdosh h u q u q la r to'g'risi»gi, «Lizing t o ‘g'risida»gi, «N odavlat 
notijorat tashkilotlari t o ‘g ‘risida»gi va boshqa qonunlar.