|
M a ’muriy jazo va uning turlari.
M a ’m u riy j a z o m a ’m u riy
hu q u q b u z a rlik uch u n ja v o b g a rlik chorasi b o 'lib , quyidagi m aq-
sa dlarda qo'llaniladi:
63
www.ziyouz.com kutubxonasi
- m a ’muriy h uquqbuzarlikni sodir etgan shaxsni q o n u n g a rioya
etish va h u quq-tartibotni h u rm a t qilish ruhida tarbiyalash;
- uning yangi huqu q b u zarlik lar sodir etishining oldini olish;
M a ’muriy javobgarlik to 'g 'risid ag i kodeksning 23-m oddasida
m a 'm u riy jazoning quyidagi turlari belgilab qo'yilgan:
- jarim a;
- m a ’muriy huquqbuzarlik sodir etish quroli yoki bevosita predmeti
b o 'lg a n narsani pul evaziga olib qo'yish;
- m a ’muriy huquqbuzarlik sodir etish quroli yoki bevosita predmeti
b o 'lg a n narsani m u so d a ra qilish;
- shaxsni unga berilgan maxsus h u q u q d a n (transport vositasini
boshqarish huquqi, ov qilish h u q uqidan) m a h ru m etish;
- m a ’muriy qam oq.
M a ’m uriy ja z o fa q a t O 'z b e k is to n R espublikasi q o n u n la r id a
belgilanishi m umkin.
Jarim a — m a 'm u riy huquqbuzarlik sodir etishda a y b d o r shaxsga
belgilanadigan va davlat foydasiga olinadigan pul undirish ( M J K
25-moddasi). U deyarli barcha m a ’muriy h u q uqbuzarliklar uchun
na z a rd a tutilgan va keng tarq alg an ja z o chorasidir. F u q a ro la rg a
belgilanadigan j arim an in g eng k o 'p m iqdori O 'zb ek isto n R e sp u b
li k a s i n i n g q o n u n l a r i d a b e lg i l a n g a n e n g k a m ish h a q i n i n g 5
b a ra v a rid an , m a n s a b d o r shaxslarga esa — 10 b a ra v a rid an ortiq
bo'lishi m u m k in emas.
H aq in i to 'la s h sharti bilan olib q o 'y ish — m a ’m uriy h u q u q
buzarlikni sodir etish quroli hisoblangan yoki bevosita shunday narsa
b o 'lg a n ashyoni majburiy tarzda tortib olib, uni keyinchalik sotib
yuborish h a m d a sotishdan tushgan pulni ashyoning sobiq egasiga
tortib olingan ashyoni sotish xarajatlarini chegirib tashlangan holda
topshirishdan ib orat (M J K 26-moddasi).
M u s o d a ra qilish — m a ’muriy huquqbuzarlikni sodir etish quroli
h i s o b l a n g a n b e v o s ita s h u n d a y n a r s a b o ' l g a n a s h y o n i h a q in i
to 'la m a s d a n majburiy tarzda davlat m ulkiga o 'tk a z is h d a n iborat
( M J D K 27-moddasi).
M axsus h u q u q d a n m a h r u m qilish — m u a y y a n shaxsni unga
b e rilg a n m a x s u s h u q u q d a n ( t r a n s p o r t v o s ita la rin i b o s h q a r i s h
h u q u q id a n , ov qilish h u q u q id a n ) m a h r u m qilish chorasi bo 'lib ,
t u m a n ( s h a h a r ) s u d i n i n g m a ’m u r i y i s h l a r b o ' y i c h a s u d y a s i
to m o n id a n (uch yilgacha b o 'lg a n m u d d a tg a ) qo'llaniladi. Asosiy
tirikchilik m a n b a i ovchilik b o 'lg a n shaxslarga nisb atan ov qilish
h u q u q id a n m a h ru m qilish chorasi q o ila n ilis h i m u m k in emas (8-
modda).
64
www.ziyouz.com kutubxonasi
M a ’muriy q a m o q k am d a n -k a m hollarda — m a ’muriy huquq-
buzarlikning ayrim turlari uchun 3 su tk a d a n 15 sutkagacha b o 'lg an
m u d d a tg a qo'llaniladi. U sh b u jazoni tum an (shahar) sudi (sudyasi)
q o 'l la y d i. M a ’m u riy q a m o q h o m ila d o r ayollarg a, 3 y o sh g a c h a
b o 'lg a n bolalari b o r ayollarga, 14 yoshgacha b o 'lg a n bolalarini
y a k k a o 'z i t a r b i y a l a y o t g a n s h a x s la r g a , 18 y o s h g a t o 'l m a g a n
shaxslarga, I va II guruh nogironlariga nisbatan qo'llanilishi mum kin
emas.
M a ’muriy jazo haqidagi ish bo'y icha chiqarilgan q aro r yuzasidan
yuqori turuvchi organ (yuqori turuvchi m a n s a b d o r shaxs)ga yoki
sudga shikoyat qilinishi m um kin.
M a ’muriy jazo — huquqbuzarlik sodir etilgan k u n d a n boshlab,
d a v o m e tay o tg an h u q u q b u z a rlik la r uchun esa — huqu q b u zarlik
a n iq la n g a n k u n d a n boshlab, 2 o y d a n kechiktirm ay qo'llanilishi
m um kin ( M J K 36-modda).
B ash arti m a ’m u riy ja z o g a to rtilg a n shaxs shu j a z o n i o 't a s h
m u d d a t i tu g a g a n k u n d a n b o s h la b 1 yil m o b a y n i d a m a ’m u riy
huquqbuzarlik sodir etm agan b o i s a , m azkur shaxs m a ’muriy jazoga
tortilmagan, deb hisoblanadi ( M J K 37-modda).
M a ’m u riy ja z o n i q o 'lla s h h u q u q ig a b u n in g u c h u n vakolatli
b o 'lg a n bir q a to r o rg an lar va m a n s a b d o r shaxslar ega. U larning
to'liq ro'yxati m a ’muriy javobgarlik to'g'risidagi kodeksda berilgan.
U larga tu m a n (shahar) sudining m a ’muriy ishlar bo'y icha sudyalari;
xo'jalik sudining sudyalari; m a ’muriy komissiyalar; tu m a n (shahar)
voyaga yetm aganlar ishlari bilan shug'ullanuvchi komissiyalar; ichki
ishlar organlari va boshqa davlat inspeksiyasi organlari (m an sab d o r
shaxslari), soliq, bojxona, davlat sanitariya nazorati organlari kiradi.
Q o n u n d a n a z a r d a tutilgan ayrim m axsus hollard a, m asalan,
m ayda bezorilik, oz m iq d o rd a talon-taroj qilish va b oshqalar uchun
m a ’muriy jazo qo'llash fuqarolarga h a q o ra to m u z shilqimlik qilish
h am d a ja m o a tartibini va fuqarolarning osoyishtaligini buzuvchi shu
kabi boshqa xatti-h arak atlard a ifodalangan haqining 3 b aravaridan
5 b a ra v a r ig a c h a m i q d o r d a ja r i m a solishga yoki 25 su tk a g a c h a
m u d d a tg a m a ’m uriy q a m o q q a olishga sa b a b b o 'lad i (M J K 183-
modda). M a y d a bezorilikka doir ishlar o d a td a sud tartibida, voyaga
y e tm a g a n la rg a n is b a ta n esa m ahalliy ijroiya o rg a n la ri q o sh id a
voyaga yetm aganlar (16 yoshdan 18 yoshgacha bo'lganlar) ishlari
bilan shug'ullanuvchi komissiyalarda k o 'r ib chiqiladi.
O 'z g a la r mulkini talon-taroj qilish, ushbu talon-taroj qilingan
narsa qiymati belgilangan eng kam ish haqining besh b aravaridan
oshm asa, oz m iq d o rd a talon-taroj qilish hisoblanadi. Mulkchilik
65
www.ziyouz.com kutubxonasi
shaklidan q a t ’i nazar, k orxona, m uassasa, tashkilotlarning mulkini
o'g'irlash, o'zlashtirish, raslrata qilish, m ansab lavozimini suiiste’mol
qilish yoki firibgarlik yo'li bilan oz m iqdorida talon-taroj qilish eng
kam ish haqining 1 b a rav arid an 3 baravarigacha m iqdorida ja rim a
solishga sab ab b o i a d i (M JK 61-modda).
Do'stlaringiz bilan baham: |
