Javodbek yo q ubo V ergash hayitboyev huquqshunoslik

M a ’muriy javobgarlik 
— ijro etuvchi va sud h o k im iy atin in g
m a x su s v a k o la tli o r g a n l a r i va m a n s a b d o r sh a x sla ri a y b d o r g a
belgilaydigan m a ’muriy jazolar tizimi.
M a ’m u r i y j a v o b g a r l i k n i q o i l a s h u c h u n a s o s v a z i f a s i n i
m a ’m u riy h u q u q b u z a r l i k b a j a r a d i . M a 'm u r i y h u q u q b u z a r l i k
d e b j a m o a t yo k i d a v la t t a r t i b i g a , d a v l a t n i n g yo k i s h a x s n in g
m u l k i g a , f u q a r o l a r n i n g h u q u q va e r k i n l i k l a r i g a t a j o v u z
q i l a d i g a n h a m d a s o d i r e t i l g a n i u c h u n q o n u n d a m a ’m u r i y
ja v o b g a r lik n a z a r d a tu tilg an g 'a y r i q o n u n i y , aybli ( q a s d d a n yoki 
ehtiyotsizlik o r q a s id a sodir etilgan) h a r a k a t yoki h a ra k a ts iz lik k a
a y tila d i. M a ’m u riy h u q u q b u z a r l i k l a r , x u d d i j i n o y a t l a r k a b i, 
j a m i y a t u c h u n x a v flid ir, u l a r d a n f a q a t u s h b u x a v f d a r a j a s i
b ila n g in a farq qiladi.
M a ’muriy huquqbuzarlik sodir etilgan paytga kelib 16 yoshga 
to'lgan shaxslar m a 'm u riy javobgarlik subyektlari bo'lishi mumkin. 
M a ’muriy huquqbuzarliklarni sodir etgan 16 yoshdan 18 yoshgacha 
b o i g a n shaxslarga nisbatan voyaga yetm aganlar ishlari bo'y icha 
k o m is s iy a la r t o 'g ' r i s i d a g i n iz o m d a n a z a r d a tu tilg a n c h o r a l a r
qo'llaniladi.
M a n s a b d o r shaxslar, v a 'n i h o k im iy a t q a r o r la r i c h iq a rish g a
vakolati b o 'lg an rah b arlar ham xizmat vazifalarini lozim darajada 
bajarmaganliklari uchun m a ’muriy javobgarlikka tortiladilar. Bunda 
m a n sa b d o r shaxslar nafaq at o'zlarining. balki q o 'l ostidagi ularga 
b o 'y s u n u v c h i va tegishli q o id a la rn i b u z g a n x o d im la rn in g h am
h a rak atlari yoki harakatsizliklari uchun m a ’muriy javobgarlikka 
tortiladilar.
M a n s a b d o r s h a x s l a r n i n g m a ’m u r iy j a v o b g a r l i k l a r i u la rg a
n i s b a t a n u l a r x i z m a t b o ' y i c h a b e v o s i t a b o ' y s u n m a y d i g a n
o r g a n l a r n i n g m a ’m u r i y - h u q u q i y c h o r a q o 'l l a s h i n i a n g l a t a d i . 
M a s a l a n , y o n g ' i n n a z o r a t i o r g a n l a r i y o n g ' i n x a v f s i z l i g i
qoidalarini buzganligi uchun k o rx o n a ra h b a rig a m a ’m uriy ja rim a
soladi.
U shbu masalaning amaliy ahamiyati shundaki, huquqbuzarliklar 
uchun m a ’m uriy ja v o b g a rlik ular o 'z ta b ia tig a k o 'r a am aldagi 
qonunlarga muvofiq jinoiy javobgarlikka olib kelm agan taqdirda 
qo'llaniladi.
61
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

M a ’m uriy ja v o b g a rlik n in g asosiy xususiyatlariga q uyidagilar 
kiradi:
- m a ’muriy javobgarlikni q o n u n ham, m a ’muriy huquqbuzrliklar 
t o ‘g ‘risidagi n o rm a la r h a m belgilaydi. U n d a n farqli ravishda, jinoiy 
javobgarlik faq at q o n u n la r bilan belgilanadi;
- m a 'm u riy javobgarlik uchun — m a ’muriy huquqbuzarliklar, 
jinoiy javobgarliklar uchun esa — jinoyat sodir etilishi asos b o i i b
xizmat qiladi;
- m a ’m uriy ja v o b g a r lik k a 16 yoshga t o 'l g a n aqli raso shaxs 
tortilishi m um kin, jinoiy ja v o b g arlik k a esa 14-16 yoshdan, ayrim
jin o y atlar uchun 13 yoshdan h am jazoga totish m um kin. M a ’muriy 
ja v o b g a r lik s u b y ek tlari f u q a ro la r, m a n s a b d o r shaxslar, v o y a g a
yetm aganlar va b o sh q alar bo'lishi mum kin;
- m a ’muriy h u quqbuzarlik uchun m a ’muriy jazo, jinoyat uchun 
esa jinoiy jazo q o ila n ila d i;
- m a ’m uriy jazoni ijro etuvchi hokim iyatning keng doiradagi 
vakolatli organlari va m a n s a b d o r shaxslari, fu q arolarning o'zini- 
o ‘zi b oshqarish organlari h a m d a sudlar (sudyalar) q o ila y d ila r;
- m a ’m uriy jaz o n i o r g a n la r va m a n s a b d o r shaxslar o 'z la rig a
b o 'y su n m a y d ig a n hu q u q b u z a rla rg a nisbatan q o ila y d ila r;
- m a ’m u riy j a z o n i q o i l a s h su d la n g a n lik n i va ish d a n b o 's h a -
t i s h n i k e l t i r i b c h i q a r m a y d i . U s h b u j a z o q o i l a n i l g a n s h a x s
b e lg ila n g a n m u d d a t d a v o m i d a m a ’m u riy j a z o g a t o r tilg a n deb 
h iso b la n a d i;
- m a ’muriy javobgarlik choralari m a ’muriy huquqbuzarlikka doir 
ishlarni yuritishni tartibga soluvchi q onunlarga muvofiq qo ilan ilad i. 
J i n o y a t ishlari jin o y a t - p r o t s e s s u a l q o n u n l a r g a m u v o fiq k o 'r i b
chiqiladi.