Javodbek yo q ubo V ergash hayitboyev huquqshunoslik

M a ’muriy huquqbuzarlik tushunchasi.
M a ’m uriy javobgarlikni 
q o i l a s h uchun asos b o 'lib m a ’muriy huqu q b u zarlik xizmat qiladi. 
M a ’m u riy h u q u q b u z a r lik d e g a n d a , q o n u n h u jja tla rig a b in o a n , 
m a ’m u r iy h u q u q b u z a r l i k k a to rtis h n a z a r d a tu tilg a n , shaxsga, 
fu q a r o la r n in g h u q u q va erkinliklariga, m u lk ch ilik k a, d a v la t va 
ja m o a t tartibiga tajovuz qiluvchi, g'ayriqonuniy, aybli (qasddan yoki 
ehtiyotsizlik o rq a s id a ) so d ir etilgan h a r a k a t yoki h a ra k a tsiz lik
tushuniladi. M a ’muriy huqu q b u zarlik lar jin o y a tla rd a n ushbu xavf 
darajasi bilangina farq qiladi.
M a ’muriy h u q uqbuzarlikning asosiy belgilari quyidagilardir:
- ja m iy a tg a qarshi xususiyat;
- g'ayriqonuniyligi;
- aybliligi;
62
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

- qilmishning jazoga loyiqligi.
M a ’muriy huquqbuzarlik tarkibini norm ativ-huquqiy hujjatlar 
bilan m u s tah k am lan g an va mavjudligi m a ’muriy javobgarlikka olib 
kelishi m um kin b o i g a n belgilar (elementlar) m avjud tashkil qiladi.
M a ’m u riy h u q u q b u z a r lik ta r k ib in in g belgilari (ele m entlari) 
quyidagilardan iborat:
- obyekt;
- obyektiv tomon;
-subyekt;
- subyektiv tom on.
M a ’muriy huquqbuzarlikning obyektini norm alari bilan tartibga 
solingan va m a ’m uriy h u q u q b u z a rlik c h o ralari bilan m u h o fa z a
etiladigan ijtimoiy m u n o sa b a tla r tashkil qiladi.
Obyektiv tom on m a ’muriy huquq bilan taqiqlangan harakati yoki 
harakatsizlikdan iborat.
M a ’m u riy h u q u q b u z a r l i k n i n g su b y e k tla ri s ifatid a jis m o n iy
s h a x s l a r h a m d a m a n s a b d o r s h a x s l a r t a n o lin a d i. M a ’m u r iy
ja v o b g a rlik t o 'g 'r is id a g i k o d e k s id a u m u m iy s h a k ld a m a ’m uriy 
j a v o b g a r lik k a m a ’m u riy h u q u q b u z a r lik so d ir e tg an p a y tid a 16 
yoshga va m uom ala layoqatiga ega b o i g a n shaxslar tortilishi belgilab 
qo'yilgan.
M a ’m uriy h u q u q b u z a rlik n in g subyektiv to m o n i subyektning 
g'ayrihuquqiy h a ra k a t yoki harakatsizlikka va uning oqibatlariga 
ruhiy m u n o s a b a tid a n iborat. U qasd yoki ehtiyotsizlik shaklida 
ifodalanishi m umkin.
M a ’muriy huquqbuzarlik tarkibi mavjud bo'lgandagina uni sodir 
etgan shaxs m a ’muriy javobgarlikka tortilishi m umkin.
B u n d a y yurid ik m e z o n la r ji n o y a t va m a ’m u riy q o n u n l a r d a
belgilangan. M asalan , q o n u n d a q a n d a y hollarda dav lat mulkini 
mayda talon-taroj qilish, m a ’muriy huquqbuzarlik, qan d ay hollarda 
esa jinoyat bo'lishi ko'rsatilgan. M u ay y an jinoyatlarning subyekti 
deb 14 yoshga to 'lg an shaxslar tan olinadi, m a ’muriy huquqbuzarlik 
subyektlari esa faqat 16 yoshga to 'lg a n shaxslar bo'lishi m umkin; 
tran sp o rt vositalarini boshqaruvchi shaxslarning ja brlanuvchining 
y e n g il s h i k a s t l a n i s h i g a o lib k e l g a n y o ' l l a r d a h a r a k a t l a n i s h
q o i d a l a r i n i b u z is h i — m a ' m u r i y h u q u q b u z a r l i k d e b , j a b r l a ­
nuvchining o'limiga yoki og'ir shikastlanishiga olib kelgan ayni o'sha 
ha ra k a tla r esa — jinoyat deb hisoblanadi.