|
431273
-4467-8-6
SBN 978-9S
9 4 3
4
4
6 7
8
6
W B AXTLОС HI
т Ш Ш
^
n
^
a
V
mama
W J ^ ^
Ш Ш
A f t
ШЯЛ
0 ‘ZBEKIST0N RESPUBLIKASI
OLIY VA 0 ‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKAINSTITUTI
B . O C H IL O V A , S. M A M A T K U L O V
IJTIMOIY
FALSAFA
TOSHKENT
«NOSHIR»
2016
UO‘K: 141.7
КВК: 87.6
0-95
Mazkur o‘quv qoMlanma 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan (14-mart 2012-yil 107-sonii buyruq)
Ijtimoiy falsafa fanining fan dasturi asosida tuzilgan.
0 ‘quv qoMlanma Oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi yo'nalishlari
bo‘yicha Ijtimoiy soha v a gumanitar fanlar o‘quv-uslubiy birlashmasi tomo
nidan (2016-yil 8-fevral, 1-son bayonnoma) nashrga tavsiya etilgan.
T a q r i z c h i l a r :
falsafa fanlari doktori, professor
B. To4rayev
falsafa fanlari nomzodi, dotsent
F. Mamatqulov
87.6
Ocbilova, Baxti.
0-95
Ijtimoiy falsafa: [Matn] / B.Ochilova, S.Mamatkulov. Toshkcnt:
Noshir, 2016.-232 b.
ISBN 978-9943-4467-8-6
Ushbu o‘quv qoMlanmada jamiyat, uning falsafiy tahlili, tamoyillari,
jamiyat hayotining asosiy sohalari, unda kechayotgan harakat, o ‘zgarish,
taraqqiyot jarayonlarining mohiyati, o‘ziga hos jihatlari, jamiyatda amal
qilinadigan umumiy qonunlar, jamiyatni ilmiy anglash yoMlari va usullari,
umuminsoniy muammolarga doir masalalar o‘z ifodasini topgan.
UO‘K: 141.7(075.8)
KBK: 87.6ya73
ISBN 978-9943-4467-8-6
О В. Ochilova, S. Mamatkulov, 2016
© «Noshir» nashriyoti, 2016
K 3R IS H
Insoniyat azal-azaldan olam sirlarini, o ‘zining mohiyati va im-
koniyatini, turli-tuman munosabatlarining mahsuli boMgan jamiyat-
ni, uning yashash tamoyillari hamda taraqqiy etish qonuniyatlarini
anglashga harakat qilib kelgan. Qadimda yashab o ‘tgan insoniyat-
ning ulug‘ yoMboshchilari, donishmandlari va yuksak aql egalari
tomonidan aytilgan, yozib qoldirilgan fikrlar ana shu harakatning
yorqin namunalaridir. Zero, inson o ‘z mohiyatini, o'zini qurshab
turgan borliqni, o ‘z faoliyatlari natijalarini bilishga qodir b o‘lgan,
hayotda oliy maqsadlar qo‘yib, uni amalga oshirishga intiluvchan
mavjudoddir. Bundan minglab yillar a w a l Qadimgi Yunonistonda-
gi Delfa ibodatxonasi peshtoqiga yozilgan “o ‘zingni angla” degan
purhikmat ibora, qadimgi Sharq va G ‘arbda yashab o ‘tgan donish-
mandlaming inson va jam iyat to‘g ‘risidagi ilg‘or g ‘oyalari, insoni
yat tarixining keyingi davrlarida yuzaga kelgan ijtimoiy jarayon-
lami turlicha tushunuvchi va talqin etuvchi falsafiy oqimlaming
xulosalaridan kelib chiqib aytish mumkinki, inson va uning faoliya-
ti bilan bog‘liq boMgan ijtimoiy jarayonlar, ijtimoiy munosabatlar,
ulam ing mohiyatini to‘g ‘ri anglash har qanday falsafiy bilishning
eng murakkab va ziddiyatlarga boy masalasidir. Shu boisdan ham,
falsafaning alohida boMimi sifatida faoliyat yuritadigan ijtimoiy
falsafa, aytish mumkinki, u o ‘rganadigan masalalarning anchayin
murakkabligi bilan, insoniyat hayoti va taqdiriga, umuminsoniy
muammolami oqilona hal etishga bevosita dahldorligi bilan alohida
ahamiyatga egadir. Shuningdek, hozirgi ijtimoiy jarayonlar tobora
jadallashib borayotgan, bunday tez sur’atlardagi taraqqiyot jara-
yonida insonning o'rnini aniqlab olish murakkablashayotgan, shu
bilan birga birgina sohaga, m a’lum bir jam iyatga taalluqli muam-
molar o‘z qobig‘idan chiqib global ahamiyat kasb etib borayot
gan hamda murakkablashayotgan dunyoda bunday muammolami
3
oqilona hal etish, ijtimoiy taraqqiyot muntazamligini ta ’minlash
m urakkablashib borayotgan bir davrda ijtimoiy falsafani o ‘rganish-
ga bo‘lgan ehtiyoj va zarurat yuqori darajaga yetdi.
Ijtim oiy falsafani o ‘rganishning tobora zaruriyatga aylanib,
uning ahamiyati ortib borayotganini yana quyidagi holatlar misoli-
da ko 'rib o ‘tish mumkin:
Birinchidan, hozirda inson faoliyatining turli tom onlari hamda
jam iyat hayotining turli sohalariga doir masalalarni tadqiq etuvchi
ko‘plab ijtimoiy fanlar mavjud. Shu bilan birga jam iyatning tobora
murakkablashuviga parallel ravishda ijtimoiy fanlar ham differen-
siyalashib bormoqda. Natijada, ijtim oiy bilim sohalari kengaydi, il-
miy tadqiqotlar inson va jam iyat hayotining turli tomonlari to ‘g ‘risi-
da xilma-xil fikrlar, qarashlar, nazariyalarni yuzaga keltirdi. Bunday
sharoitda mavjud bilim lam ing o‘ta fragm entarlashib, umumiy asos-
lardan uzoqlashib ketmasligi uchun ulam i ijtimoiy-falsafiy jihatdan
integratsiyalash, falsafiy m uhokam a doirasiga tortish, shuningdek
dunyoqarashdagi yaxlitlikni saqlab qolish dolzarb aham iyat kasb
e tm o q d a ;.»
Ikkinchidan, mamlakatimizning birinchi rahbari Islom Karimov
ta ’kidlaganidek, hozirda “hech shubhasiz, yurtim izda erkin, ado-
latli va farovon hayot qurish jarayonida ijtimoiy-siyosiy munosa-
batlar, odam lam ing ongi va tafakkuri ham o 'zig a xos, shu bilan
birga, m utlaqo yangicha m a’no kasb etib bomoqda. Xususan, shaxs
va davlat, inson va jam iyat o ‘rtasidagi m unosabatlar yangicha maz-
mun va shakl topib, yangi xususiyatlar, yangi tam oyillar asosida
takom illashib borayotganini sezish, anglash qiyin emas.
Binobarin, bularning barchasi yangicha qadriyatlar va demokra-
tik prinsiplar mohiyatiga, o ‘z turmush va tafakkur tarzim izga mos,
biz barpo etishga intilayotgan erkin fuqarolik jam iyati talablariga
javob beradigan m unosabatlar sifatida ijtimoiy fanlam ing,
Do'stlaringiz bilan baham: | 
