To‘lov va hisob-kitob balanslari reja

5-jadval To’lov balansining taxminiy strukturasi
Kredit
Debet

---

1. Iste’mol tovarlari eksporti
2. Harbiy mudofaa mahsulotlari eksporti
3. Iste’mol tovarlari importi
4. Harbiy mudofaa mahsulotlari importi
Savdo balansi = 1+2-3-4
5. Xizmatlar eksporti
(investitsiyalardan tushum, chet el 
turizmdan tushum va boshqalar)
6. Xizmatlar importi (ma’lum bir 
mamlakatga 
investitsiyalardan 
foyda 
o’tkazish, chet elga turizm uchun to’lovlar 
va boshqalar)
7. Chetdan sof o’tkazmalar
Joriy operatsiyalar balansi=savdo balansi+5-6-7 
8. Norezidentlarning qarzlari
9. Norezidentlarga shaxsiy kreditlar
Kapital harakati balansi=8-9 
Umumiy balans=joriy to’lov balansi+kapital harakati balansi 
10. Chet el hukumatining qarzlari
11. Davlat rezervlarini ko’payishi
(kengayishi)
Jami kredit
Jami debet
Ijobiy balans qoldig’i joriy operatsiyalarda mamlakatning sof investori sifatida boshqa 
mamlakatlar bilan munosabatini anglatadi, aksincha holat esa joriy operatsiyadagi 
taqchillikni bildiradi. Bu o’z navbatida mamlakatdagi chet el investitsiyalarini qisqartiradi 
va mamlakat import mahsulotlarining pulini to’lash, yetkazib berilgan va ko’rsatilgan 
xizmatlar, o’tkazmalarni to’lash bo’yicha sof qarzdor bo’lib qoladi. 
Umuman olganda, joriy operatsiya balansi o’zida milliy daromad va milliy xarajatlar 
o’rtasidagi farqni ko’rsatadi. 
Kapital oqimi mamlakatdan mamlakatga kapital harakatini ifodalovchi kapital harakati 
balansida ko’rsatiladi. 
Shu nuqtayi nazardan kapital harakati hisobvarag’ida aktivlar bilan xalqaro oldi-sotdi 
kelishuvlari, ya’ni aksiyalarni, obligatsiyalarni, ko’chmas mulklarni va boshqalarni 
sotishdan tushgan tushum chet elliklarga ham xarajat, chetdan aktiv sotish, sotib olish 
natijalari ko’rsatiladi. Boshqacha aytganda, bu fikrni quyidagi tenglik bo’yicha ifodalash 
mumkin. 

---