Mehnat muhofazasi

9.11. Yong‘inni aniqlash va uni o‘chirishning avtomatik vositalari
Yong‘inni aniqlash va uni o‘chirishning avtomatik vositalari, tash-
kilotning barcha ishlariga ta’sir etishi hamda katta moddiy zarar kåltirishi
mumkin bo‘lgan hollarda qo‘llaniladi. Bunday obyektlarga enårgåtik
qurilma, markaziy gaz stansiyasi, yångil yonuvchi va yonuvchi suyuqlik
stansiyalari, xomashyo omborlari va yoqilg‘i matåriallari solishtirma sarfi
100 
kg/m
2
dan ortiq bo‘lgan binolar kiradi.

---

122
Yong‘inni o‘chirishning avtomatik vositalari yong‘in joyini aniqlash va
tråvoga signalini bårish hamda yong‘inni o‘chirish qurilmasini ishga tushirish
moslamalaridan iborat bo‘ladi. Bu qurilmaning ishlash tamoyili
qo‘riqlanadigan obyekt muhitidagi noelåktrik fizik miqdorlarni elåktrik
signallarga aylantirib bårishga asoslangan. Yong‘in sodir bo‘lgan taqdirda
avtomatik yong‘in xabar båruvchi qurilmada elåktr signal hosil bo‘ladi va
bu signal sim orqali qabul qilish stansiyasiga uzatiladi.
Yong‘inni avtomatik o‘chirish qurilmalari foydalaniladigan o‘t
o‘chirish moddalarining turiga bog‘liq holda suv bilan o‘chiruvchi, suv-
ko‘pikli, havo-ko‘pikli, gazli (uglårod ikki oksidi, azot va yonmaydigan
gazlar), kukunli va kombinatsiyalashgan turlarga bo‘linadi. Bu qurilmalar
harakatga kålish vaqtiga qarab esa quyidagilarga bo‘linadi: o‘ta tåz harakatga
kåluvchi (harakatga kålish vaqti 1 
såk
dan ortiq emas), tåz harakatga
kåluvchi (kam inårsiyali, harakatga kålish vaqti 30 
såk
), o‘rta inårsiyali
(harakatga kålish vaqti 31–50 
såk
), inårsiyali (harakatga kålish vaqti 60
såk
dan yuqori). Ular ish vaqtining davomiyligiga bog‘liq holda qisqa
vaqt ta’sir etuvchi (15 daqiqagacha), o‘rta davomiylikda (15–30 daqiqa)
va uzoq vaqt ishlovchi (30 daqiqadan ortiq) turlarga bo‘linadi.