Mehnat muhofazasi

9.9. Yong‘inga qarshi suv ta’minoti
Bino va inshootlardagi tashqi yong‘inlarni o‘chirish uchun zarur suvning
hisobiy sarfi ishlab chiqarish darajasi, binoning yong‘inga chidamlilik
darajasi va uning hajmiga bog‘liq holda tanlanadi.
Suv manbalari tabiiy yoki sun’iy bo‘lishi mumkin. Tabiiy manbalardan
ko‘proq qishloq sharoitida foydalaniladi. Ular jumlasiga daryo, ariq, ko‘l
va quduqlar kiradi. Yong‘inga qarshi sun’iy suv havzalari korxona
hududidagi yong‘inga xavfli binolar oldiga, I va II darajali yong‘inga
chidamlilikdagi binolardan 10 
m
, III, IV va V darajali yong‘inga
chidamlilikdagi binolardan 30 
m
uzoqlikda quriladi. Bitta suv havzasining
xizmat qilish radiusi yong‘in avtonasoslari va avtosistårnalardan
foydalanilganda – 200 
m
, ko‘chma motopompalar va qo‘l nasoslaridan
foydalanilganda – 100 
m
, bir o‘qli pritsåpli motopompalar ishlatilganda–
O‘t o‘chirish shlanglari.
Evakuatsiya vaqtida vahimaga
tushmaslik kerak.
O‘t o‘chirish vositasi:
chelak.
Evakuatsiya vaqtida evakuatsiya belgilari yo‘nalishida harakat-
laning. Eshiklar harakat yo‘nalishi bo‘ylab ochiladi.

---

121
150 
m
qilib qabul qilinadi. Bitta sig‘imda suvning ishlatilmaydigan zaxira
qismi 100 
m
3
gacha bo‘lishi shart.
Tashqi va ichki yong‘in o‘chirish uchun talab etiladigan suv sarfi
quyidagicha aniqlanadi,
Q
e
= 3,6 g 
.
Te 
.
n
e
,
bu yårda: 
g
– ichki va tashqi o‘t o‘chirishga sarflanadigan solishtirma
suv sarfi, 
l/s
; 
T
e
– yong‘in vaqti, soat; 
n
e
–bir vaqtdagi yong‘inlar soni.
Suvning ishlatilmaydigan zaxira qismi
W
e
= Q
e
. 

Q
m
+ 0,5Q
õ
bu yårda: Q
t
– tåxnologik maqsadlarga sarflanadigan suv hajmi, 
m
3
/soat
;
Q
x
– xo‘jalik maqsadlarida ishlatiladigan suv sarfi, 
m
3
/soat
;
Binolarning ichi, maydonlar, zina maydonchalariga yoki zallarga poldan
1,5 
m
balandlikda yong‘in jo‘mraklari o‘rnatiladi va ular 10...20 
m
uzunlikdagi shlanglar bilan jihozlanadi.
Yong‘in ro‘y bårganda o‘t o‘chirish vositalari sifatida sprinklår va
drånchår qurilmalaridan foydalaniladi. Ular asosan suv quvurlari tarmog‘idan
iborat bo‘lib, imoratning shipiga purkagich – kallaklar quvurlariga burab
mahkamlanadi. Qurilmaning asosiy qismi sprinklår purkagich – kallak
hisoblanadi. Harorat bålgilangan qiymatdan ortib kåtganda unga o‘rnatilgan
oson eruvchi måtall erib kåtadi va suv yo‘li ochiladi. Suv sprinklår lappagiga
urilib, maydalanib atrofga sochiladi. Lappakdagi o‘rnatma 72°C, 95°C,
141°C, 182°C haroratga mo‘ljallangan.