O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi à. Rafiqov, H. Vahobov, A. Qayumov, Sh. Azimov amaliy geografiya

Eslab qoling!
Siyosiy konsensus
— ikki va undan ortiq davlatlar o‘rtasida
imzolangan siyosiy kelishuv to‘g‘risidagi shartnoma.
Bilimingizni sinab ko‘ring:
1. Globallashuv jarayoni deganda nimani tushunasiz?
2. Nima uchun AQSH dunyoning eng qudratli davlati hisoblanadi?
3. AQSH Prezidenti nima deb ta’kidlamoqda?
4. Z. Bjezinskiyning geosiyosiy qarashlari to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
58-§. AQSHNING O‘RTA OSIYO VA BOSHQA HUDUDLARDAGI
GEOSIYOSIY MANFAATLARI
AQSh manfaatlari dunyoning deyarli barcha mintaqalarida
mavjud. O‘rta Osiyo mintaqasida AQSh manfaatlari Turkiya va
Xitoy manfaatlari bilan to‘qnashadi. Turkiyaning o‘zida G‘arb va
Islom tarafdorlari bir-biriga qarama-qarshi turadi.
AQSh o‘zining geosiyosiy manfaatlarini Afg‘onistonda tartib
o‘rnatishdan boshladi. Buning uchun u O‘zbekiston, Tojikiston va
Qirg‘iziston bilan ularda mavjud aerodromlardan foydalanish
bo‘yicha shartnomalar imzoladi. O‘zbekiston keyinchalik ushbu
shartnomani bekor qildi. AQSh O‘rta Osiyo davlatlaridan tashqari
150
!
?
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ozarbayjon va boshqa davlatlar bilan o‘z aloqalarini yaxshilashga
harakat qilmoqda. Bu o‘rinda uning Ozarbayjon neftini Turkiya
porti Seyxanga eksport qiluvchi quvur qurilishini qo‘llashi diqqat-
ga sazovordir.
AQSh Eronda barpo qilinayotgan AES qurilishini qoralab,
asosiy aybni Eron va asbob-uskunalar yetkazib berayotgan Ros-
siyaga qo‘ymoqda.
AQSh—Xitoy munosabatlarining asosiy maqsadi Xitoyga
mintaqaviy muammolar bilan cheklanib, global muammolarga
aralashmaslik tamoyilini tushuntirishdan iboratdir. Amerikaliklar
Xitoy tomonidan Tayvanni kuch orqali qo‘shib olish maqsadida
amalga oshirilgan har qanday faoliyat AQSh investitsiyalar oqimi-
ni to‘xtatib qo‘yishga sabab bo‘lishi mumkin, deb ta’kidlamoq-
dalar. Lekin investitsiyalarning asosiy qismi AQSh, Yevropa mam-
lakatlari yoki Yaponiya tomonidan emas, balki Tayvan va Xuatsyu,
ya’ni xorijda yashovchi xitoyliklar tomonidan ta’minlanmoqda.
Janubi Sharqiy Osiyoda joylashgan 500 ta korxonaning umumiy
qiymati 540 mlrd dollarni tashkil etadi. Ana shu jihatlarni hisobga
olmaslik Amerika—Xitoy munosabatlariga putur yetkazishi va
AQSh ni Sharqiy va Janubi Sharqiy Osiyodagi geostrategik man-
faatlardan mahrum qilishi mumkin. Shuning uchun AQSh Xitoy
uni «tabiiy ittifoqdoshi» sifatida qabul qilishini juda xohlamoqda va
bu maqsadga erishish uchun o‘zining barcha imkoniyatlarini ishga
solmoqda.
Ana shu va boshqa maqsadlarini hayotga tatbiq etishda AQSh
o‘zining doimiy, barqaror ittifoqdoshi — Yaponiyaga tayanmoqda
va u bilan bo‘lgan munosabatlarni mustahkamlashga katta e’tibor
qaratmoqda.