Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

Ta‘lim muammosi.
Demografik portlash sabablari ta‘lim muammosi bilan uzviy bog‗liq. So‗nggi 
yillarda jahonda savodsizlar soni foiz hisobida kamaygan bo‗lsa, mutlaq hisobda o‗sishda davom etmoqda. 
Bunda ma‘lumotsiz odamlarning hayoti amalda ko‗p bolalikni xurofiy aqidalar bilan oqlaydigan arxaik 
oilaviy an‘analarga bo‗ysunadi. Pirovardda rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar o‗rtasidagi tafovut 
bu jihatdan ham ortishda davom etmoqda. Hozirgi vaqtda ajabtovur vaziyatni kuzatish mumkin: savodxonlik 
mutlaq raqamlarda o‗sayotgan bir paytda, savodsizlar, ya‘ni o‗qish, yozish, oddiy arifmetik amallarni 
bajarishni bilmaydigan odamlar soni ham o‗sib bormoqda (Hindiston aholisining 70%, Pokiston aholisining 
60%, Afrika mamlakatlari aholisining 80% savodsiz).
Shu bilan bir qatorda aksariyat odamlarning ma‘lumot darajasi Yangi texnologiyalar va kompyuter 
texnikasidan keng foydalanuvchi hozirgi jamiyatda to‗laqonli yashash va mehnat qilish imkonini bermasligi 
bilan bog‗liq 
funksional savodsizlik ham o‗sib bormoqda
.
Bu muammoning boshqa bir jihati Shundan iboratki, jahonning aksariyat davlatlarida ta‘lim olish 
imkoniyati barchaga teng darajada ta‘minlanmagan bo‗lib, bu ijtimoiy keskinlikning qo‗shimcha manbai 
hisoblanadi. Shuningdek hozirgi davrda ta‘lim sifatini yaxshilash, uning mazmunini ijtimoiylashtirish 
masalasi ko‗ndalang bo‗lib turmoqda. Shuni alohida ta‘kidlash lozimki ta‘limning ijtimoiylaShuvi o‗quv 
jarayonida gumanitar fanlarning o‗quv soatlari yoki fanlar sonini ko‗paytirish emas balki, tabiiy ilmiy fanlar 
mazmunini gumanitarlashtirish, har qanday ilmiy kashfiyotni inson manfaatlarini himoya qilishga 
yo‗naltirishi lozim. Shundagina inson o‗z mavjudligini saqlab qolish imkoniyatiga ega bo‗ladi. Shu nuqtai 
nazardan, O‗zbekistonda 1997 yilda qabul qilingan ―Kadrlar tayyorlash Milliy dasturida‖ aynan Shu 
maqsadlarni o‗zida ifodalaydi. ―O‗zbekistonda har yili ta‘lim uchun sarflanayotgan xarajatlar yalpi ichki 
mahsulotning 10-12 foizini tashkil etadi. Holbuki, jahon tajribasida bu ko‗rsatkich 3-5 foizdan oshmaydi‖
1
. 
Zero, insonning nafaqat bilim olishi, balki kasbiy malakalarga ega bo‗lishi ijtimoiy savodsizlikni bartaraf 
qilishning muhim omili hisoblanadi.