O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

1.
 
G’ildirak tishlarini kesish usullari. 

---

Tishli g’ildiraklarni tishlarini kesish usullarini ikkita katta grupalarga ajratish 
mumkin: 
1.Nusxa ko’chirish usulda ishlovchi-bunda asbob profili yoki profilning 
proektsiyasini xar bir nuqtasi kesiluvchi detall tishlari orasidagi ariqcha prafiliga 
mos tushadi (masalan: disksimon va barmoqsimon tish kesuvchi frezalar, kontur 
bo’yicha tish o’yuvchi kallaklar va boshqalar). Bunday xollarda ishlov berish 
uchun bo’lishni taominlovchi kallak yoki bo’lishni taominlovchi moslama 
yordamida universal stanoklardan foydalaniladi. 
2.Aylanib o’tish usulda ishlovchi-bunda asbobni tishlari orasidagi botiqlik asbob 
profili bilan mos kelmasligi mumkin (tish kesuvchi gribenkalar, chervyakli freza, 
dolbyak, aylanib o’tish keskichlar va boshqalar). 
Yuqoridagilardan korxonalarda ko’p qo’llaniladiganlari bu aylanib o’tish usuli 
bo’lib, ish unumdorligi yuqoriroq bo’lganligi uchun seriyalab va yalpi ishlab 
chiqarish sharoitida qo’llanib kelinmoqda. Nusxa ko’chirish asosan individual va 
taominlash ishlarni olib borishda ishlatiladi. 
Aylanib o’tish usulini yutuqlariga quyidagilarni kiritish mumkin: 
1.Asbobning profili kesuvchi tishli g’ildiraklar tishiga bog’liq bo’lmasligi, shuning 
uchun ham bir ko’rinishdagi chervyakli freza, dolbyak yoki grebenka bilan xar 
qanday tishga ega bo’lgan tishli g’ildiraklarga ishlov bera olishi mumkin. 
2.Aylanib o’tish usulida salt xarakatni va bo’lish jarayonini ishtirok etmasligi 
xisobiga uzliksiz va yuqori unumdorlikga ega bo’ladi. 
3.Aylanib o’tish jarayonini uzliksizligi va teng o’lchamligi hamda profilda fa-
qilotdagi og’ishlarni yo’qligi tishli g’ildiraklarni profili va qadami bo’yicha 
aniqlikni oshiradi. Ma’lumki, nusxa ko’chirishda ham kontur bo’yicha tish 
o’yuvchi kallak va sidiruvchi asboblardan foydalanish natijasida yuqori ish unum-
dorlikga
erishish mumkin. Bu asboblar yalpi ishlab chiqarish asboblari qatoriga kiradi.