Microsoft Word avlodlar dovoni ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
100
____________ 
* U l u f a — ish haqi, maosh.
* * * 
Musofirlikda ham o‘z yurtdoshlarining tirnog‘i tagidan kir kavlaydigan odamlar 
Humoyunning shoh Tahmaspga bog‘liq bo‘lgan mushkul ishlarini yanada 
murakkablashtirdi. Boshqa bir yurt hukmdorining qovog‘iga qarab mute bo‘lib 
yashashning qanday ruhiy azoblari borligini u birinchi bor Mashhadda qirq kun shohning 
navbatdagi ko‘rsatmasini kutib qolganda sezgan edi. Uni birga olib yurgan Ja’far Sulton 
Humoyunning shia mazhabiga o‘tishini va o‘ng ikkita qirmizi yo‘l-yo‘li bor dostor kiyib, 
imom Rizo masjidiga ziyoratga borishini maslahat berdi. Biroq Humoyun otasining 
Samarqandda shia dostorini boshiga kiyib ko‘rinish bergani qanday yomon oqibatlarga 
olib kelganini unutgan emas. Shuning uchun Ja’far Sultonga: 
— Janob beglarbegi, chin e’tiqod dostorda emas, dilda bo‘lur, — dedi. 
O‘shanda shoh oilasining eng ma’rifatli vakili bo‘lgan Som mirzo oraga tushib, 
Humoyunni mazhab bobidagi ortiqcha tazyiqlardan xalos qildi. 
Chunki halol odamlarni faqat sunniy mazhabiga o‘tmagani uchungina quvg‘in qiladigan 
o‘ta tajovuzkor shialar — mamlakatdagi ko‘p isyonlar va alg‘ov-dalg‘ovlarga sabab 
bo‘lgan edi. Shohning o‘zi ham o‘ta johil mazhabdoshlariga qarshi farmonlar chiqarishga 
va kurash e’lon qilishga majbur bo‘lgan edi. Ayniqsa, Xurosonda va yangidan qo‘shilgan 
Shirvonda safaviylar sunniy aholini o‘zlariga el qilish uchun mazhab janjallaridan baland 
turadigan siyosat yurgizishga intilishlardi. 
Oxiri mana shu siyosat Humoyurga ham qo‘l keldi. Shoh Tahmasp Humoyunga va uning 
yaqinlariga mazhab borasida ortiqcha tazyiq o‘tkazmaslik haqida ko‘rsatma berdi. 
Humoyun shohdan harbiy yordam so‘ragan, Qazvindagi muzokaralar Bayramxon 
yordamida durust boshlangan, Tahmasp kattagina ko‘mak va’da qilgan edi. Mana shu 
orada shoh tomoniga qochib o‘tgan Ravshan ko‘ka bilan Xo‘ja G‘ozilarning ig‘vosi 
boshlandi-yu, amal-taqal bilan zo‘rg‘a yechilayotgan muammolar battar chigallashib 
ketdi. Shoh muzokaralarni to‘xtatdi va bir oygacha Humoyunni qabul qilmadi. Bu orada 
Shirvondan noxush xabarlar keldi. 
Bundan besh-olti yil avval shimoldagi Ozarbayjon yerlari — Hazar dengizi bo‘yidagi 
Boku, Kuraning o‘ng qirg‘og‘idagi Shamaxi, Mug‘an dashti bari shirvonshohlar hukmi 
ostida edi. Shoh Tahmasp shirvonshohlarni yenggandan so‘ng shimoldagi ozarbayjon 
yerlari janubdagi viloyatlar bilan birlashdi. Ilgari Kura daryosining ikki qirg‘og‘i ikki 
davlatga qarar va ularning o‘zaro adovati el-ulusga tashvish keltirar edi. Endi har ikki 
qirg‘oq bir davlat bo‘lib birlashgandan so‘ng Kura ustiga qurilgan mashhur Xudofarin* 
ko‘prigi juda serqatnov bo‘lib qolgan, uning ikkala tomonidagi ozarbayjonliklar, ichki 
urushlardan bezor bo‘lgan zahmatkash va ziyoli odamlar tinch bir istiqbolga umid bog‘lay 
boshlagan edi. Ammo avvalgi shirvonshohlarning tarafdorlari hali u yerda, hali bu yerda 
bosh ko‘tarishardi. Hatto shoh Tahmaspning inisi Alqas mirzo ham Shirvonga beglarbegi 
bo‘lib borgandan so‘ng o‘zicha mustaqil davlat tuzishga urinib ko‘rgan edi. Bundan xabar 
topgan shoh Tahmasp Qazvindan Shirvonga o‘n ming qo‘shin bilan bordi. To u inisini 
qattiqqo‘llik bilan o‘ziga itoat ettirib, Xudofarin ko‘prigi orqali Qazvinga qaytib kelguncha 
Humoyun uning yo‘liga qarab kutib o‘ltirdi. 
Nihoyat, sumbula kirgan kunlarda Tahmasp uni o‘zining Chilsutun qasrida qabul 
qiladigan bo‘ldi. O‘sha vazir Validbek Humoyunni shohning xonayi xosiga boshlab kirdi. 
— Hazrati shahanshoh, Shirvondagi yangi g‘alabalar bila sizni chin dildan muborakbod 
etgali keldim, — deb gap boshladi Humoyun. 

---

Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov