KENT
Sonuç
Bu yazıda Cumhuriyetin erken yıllarında
İstanbul’un kentleşmesini çok ölçekli yakla-
şımlarla ele alan planlardan başlayarak, kenti
çevreleyen mega ölçekli projeleri destekleyen
güncel düzenlemelere kadar İstanbul’un
kentsel gelişimini bölgesel ölçekte değerlen-
diren veya etkileyen planlar, kurumlar ve
kanuni düzenlemelere yer verildi. Bahsedilen
süreçler sorumluluk alanlarının belirsizleştiği,
merkezileşme ve merkezsizleşme süreçlerinin
birbirini takip ettiği çalkantılı bir kentsel
planlama ve idare tarihine işaret etmektedir.
Bu çalkantılı tarih aynı zamanda bölge kavra-
mının dünya çapında ilgi odağı olduğu ve
unutulduğu dönemler ile de paralellik göster-
mektedir. Örneğin 1960’larda bölge kavramı-
nın popülerleşmesi ile Marmara Bölgesi üze-
rine yapılan çalışmalar artış göstermiştir. Ben-
zer şekilde 1980 ve 1990’larda İstanbul üze-
rine yapılmış planlama çalışmalarında metro-
politen ölçeğin bölgesel ölçeğe göre daha öne
çıktığı görülmektedir. Günümüzde ise kent-
leşmenin hızı, ölçeği ve karmaşıklığı bölgesel
ölçeği göz önünde bulundurmayı bir zorun-
luluk haline getirmiştir. İstanbul’un il sınırları
içerisinde ve çevresinde gerçekleştirilen mega
ölçekli müdahaleler ve Büyükşehir Kanunu
gibi kanun değişiklikleri güncel idari sınırların
geçerliliğini sorgulatmaktadır (
Figür 6
). Bu
bağlamda 2000 sonrasında devreye giren
İMP ve kalkınma ajansları gibi aktörler,
“2009 1/100.000 Ölçekli İstanbul Çevre
Düzeni Planı”, “Katılımcı Planlamada Farklı
Bir Araç: Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve 2010-
2013 İstanbul Bölge Planı” ve “2014-2023
İstanbul Bölge Planı” gibi çalışmalarda böl-
gesel ölçeğe tekrar dikkat çekmişlerdir. Her
ne kadar İMP ve İstanbul Kalkınma Ajansı
İstanbul’un lojistik, ulaşım, tarım ve ekoloji
gibi konularda gelişimini bölgesel ölçekte
gündeme getirmeyi hedeflediyse de İstanbul
ve çevresinde oluşan yeni kent ölçeğinin ulaş-
tığı hız ve kapsamın analizi konusunda yeni
kavramsallaştırma ve temsil teknikleri gerekti-
ği açıktır. Bu yazı ise İstanbul’un kentleşme
tarihinde rol oynamış bölgesel ölçekte planla-
rı, kuruluşları ve kanuni tasarıları tarihsel bir
perspektifte ele alarak yeni ölçeğin kavramsal-
laştırılmasına katkıda bulunmayı amaçlanmış-
tır.
Özlem Altınkaya Genel, Dr. Öğr. Üyesi, Özyeğin Üniversitesi,
ozlem.altinkaya@ozyegin.edu.tr
Notlar
1. Bu alt bölgeler sırasıyla İstanbul Alt Bölgesi (TR10),
Tekirdağ Alt Bölgesi (TR21), Balıkesir Alt Bölgesi (TR22),
Bursa Alt Bölgesi (TR41), Kocaeli Alt Bölgesi (TR42) ola-
rak adlandırılmıştır. Bu alt bölgelerden sorumlu kalkınma
ajansları ise İstanbul Kalkınma Ajansı (İSTKA), Trakya Kal-
kınma Ajansı (TRAKYAKA), Güney Marmara Kalkınma
Ajansı (GMKA), Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı
(BEBKA) ve Doğu Marmara Kalkınma Ajansı (MARKA)
olarak sıralanabilir.
2. Bu konuda detaylı bir çalışma için yazarın doktora tezine
(Altınkaya Genel, 2016) bakılabilir.
Figür 6. İstanbul ve
Marmara Bölgesi
ölçeğinde mega projeler ve
kentsel alanlar (Altınkaya
Genel, Ö., 2016; TC Orman
ve Su İşleri Bakanlığı
Corine Projesi; https://
megaprojeleristanbul.
com/).
100
mimar•ist 2018/2
Do'stlaringiz bilan baham: |