Harbiy tibbiy tayyorgarlik, fuqarolik muhofazasi, jismoniy tarbiya va tibbiy nazorat

4. Intizom-sport jarohatlarini oldini olishning asosiy omillaridan biridir. 

Jarohatlarning 4,0-19,7%ini shug‟ullanuvchilarning intizomsizliklari oqibatida yuzaga 

keladi.  Jarohatlarga  intizimning  buzilishi,  shuningdek  o‟z  kuchi  va  imkonyatlariga 

ortiqcha  baho  berish  ham  sabab  bo‟lishi  mumkin.  Jarohatlar  yuzaga  kelishi 

sportchilarning o‟zlari va ularning tarbiyachilari sabab bo‟lishi mumkin. Jarohatlarning 

---

12 

 

birlari mashg‟ulot rahbarlari, murabbiylarning korsatma va maslahatlarini bajarmaslik, 

boshqasi esa talabalarning kundalik tarbiyasi yetarlicha e‟tibor bermasliklari oqibatida 

sodir  boladi.  Shug‟ullanuvchilarning  o‟zaro  nodostona  munosabatlari,  mashg‟ulotlar, 

mashq  mashg‟ulotlari  va  musobaqalarda  qo‟polliklar  to‟xtatilishi,  mashg‟ulot  rahbari 

barcha  sportchilarning  e‟tiborini bunday  harakatlariga  yol qoymaslikka, talaba degan 

nomga dog‟ tushirmaslikka qaratishlari lozim. 

Jarohatlarning  yana  bir  sababi  ta‟kidlangan  usullarning  qo‟llanishi,  masalan  oyoqdan 

chalib  yuborish,  mashg‟ulot  paytida,  sport  o‟yinlari  musobaqalarida  urib  yuborish, 

kurash  mashg‟ulotlarida,  gilamdan  tashqariga  o‟tish,  boks  mashg‟ulotlarida  beldan 

pastga zarba brish va h.k. 

Sifatsiz qilingan hakamlik, masalan sport raqiblarining bir-biriga nisbatan qo‟polliklari 

va  keskin  xatti-harakatlari  qat‟iyat  bilan  to‟xtatmasligi  jarohatlarga  olib  kelishi 

mumkin.  Taxlillar  shuni  korsatadiki,  juda  ko‟p  hollarda  texnikani  yaxshi  bilmaslik 

(ba‟zi  talabalar  yetarsiz  texnik  tayyorgarlik  o‟rnini  ta‟qiqlangan  usullar  yoki  kuch 

ishlatish 

bilan 

to‟ldirmoqchi 

bo‟ladilar), 

hakamlarning 

musobaqalardagi 

qat‟iyatsizliklari yoki sport bilan shug‟ullanuvchi talabalar asosida murabbiylar  

tomonidan  tarbiyaviy  ishlarning  yaxshi  olib  borilmagani  jarohatlarga  sabab  bo‟lishi 

kuzatilgan. 

Sportchi  tomonidan  kundalik  tartibning  buzilishi  (bevosita  musobaqalardan  oldin 

ovqatlanishi,  mashg‟ulotlarga  charchargan  holatda  kelishi  va  h.k.)  jarohatlar  yuzaga 

kelishi  sezilarli  ro‟l  o‟ynanydi.  Ta‟kidlash  kerakki,  jarohatlarni  oldini  olishda  asosiy 

choralardan  bir  o‟qituvchi  va  murabbiylarning  talabchanligi,  talablar  bilan  yuqiori 

darajada tarbiyaviy ishlar olib borishdir.  

Ba‟zan  mashg‟ulotlardan  keyin  «anjomlarni  yigishtirish»  buyrugi  bajarilmaganda, 

shug‟ullanuvchilarning intizomsizligi, rahbar yoki murabbiyning ishtirokisiz u yoki bu 

mashqning oqibatida jarohatlar yuzaga keladi.  

Rahbariyat,  murabbiylar  ,  instruktorlarning  ruxsatisiz  mashg‟ulotlar,  mashg‟ulotlari 

o‟tkazishga  yo‟l  qo‟yilmaslik  kerak.  Shuningdek  mashg‟ulot  joyidan  kattalarning 

ruxsatisiz ketish mumkin emas. 

---

13 

 

Intizom,  talablar  tomonidan  rahbarlar  va  hakamlarning  talab  va  ko‟rsatmalarining 

o‟gishmay bajarilishi jarohatlarning oldini olishda asosiy choralardan biridir.