O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

6-§. Legirlangan po‘latlar tasnifi va markalari 
Legirlangan po‘latlarni legirlovchi elementlar miqdoriga ko‘ra 3 guruhga 
ajratiladi: 
I  guruh  tarkibiga  kiruvchi  legirlovchi  elementlar  miqdori  2,5%  dan 
oshmaydi, II guruh tarkibiga kiruvchi legirlovchi elementlari 2,5-10% oralig‘ida 
bo‘ladi  va  III  guruh  tarkibiga  kiruvchi  legirlovchi  elementlar  10%  dan  ortiq 
bo‘lgan po‘latlar kiradi. 
I guruh po‘latlar kam legirlangan bo‘lib, konstruksion po‘latlar sinfiga, II 
guruh  po‘latlar  o‘rtacha  legirlangan  bo‘lib,  konstruksion  va  as-ma’ruza-sozlik 
po‘latlar sinfiga, III guruh po‘latlar ko‘p legirlangan po‘latlar bo‘lib, maxsus 
xossali po‘latlar sinflariga kiradi. 
8-jadvalda  legirlangan  po‘lat  markalari  tarkibi,  qattiqligi  va  ishlatilish 
joylariga misollar keltirilgan. 
Legirlangan  po‘latlarning  markalanishi  Bu  po‘latlarni  markalashda 
ularning  tarkibiga  kiruvchi  legirlangan  elementlar  tegishli  harflar  bilan  belgi-
lanadi.  Masalan,  xrom  -  X,  nikel  -  N,  mis  -  D,  alyuminiy  -  D,  kremniy  -  C, 
marganes  -  G,  azot  -  A,  volfram  -  V,  vanadiy  -  F,  fosfor  -  P  va  hokazo.  Bu 
harflardan  keyingi  raqamlar  esa  shu  elementning  foiz  hisobidagi  o‘rtacha 
miqdorini  bildiradi.  Masalan,  3OXN3,  markali  po‘latlarda  30  raqami  yuzga 
bo‘lin-sa, uning tarkibidagi uglerod miqdori aniqlanadi, ya’ni bu po‘latda 0,3 % 
uglerod  bor.  X  harfi  ketidan  raqam  yozilmaganligi  uchun  bu  po‘latda  1,0-1,5 
%gacha  Cr  bo‘ladi.  N  harfidan  keyin  3  raqami  borligi  uchun  3%  Ni  bo‘ladi. 
Legirlangan  po‘latning  yuqori  sifatli  ekanligini  ko‘rsatish  uchun  shu  po‘lat 
markasining oxiriga A harfi yoziladi. 

---

55 
 
Maxsus  po‘latlarning  markalari  oldiga  qo‘shimcha  A,  Sh,  R  va  boshqa 
harflar yoziladi. Masalan, A12, ShXI5, P18, va h.k. Avtomat po‘latlari A harfi 
bilan,  sharikli podshipnik  po‘latlari  Sh harfi bilan,  tez  kesar  po‘lat esa R  harfi 
bilan belgilanadi.