O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

«chushka»
  deb  ataluvchi  quymalar  (og‘irligi  45-50  kg)  tarzida  yuboriladi. 
Ma’lumki  cho‘yanlar  xiliga,  binobarin,  xossasiga  asosan tarkibidagi  C,  Si,  Mn 
va 
S 
elementlarning va uni qolipda sovish tezligining ta’siri katta. Ular haqida 
ma’lumot VI -ma’ruza, 8-§ da keltirilgan. 
 
10-§. Domna pechi ishining texnika-iqtisodiy ko‘rsatkichlari 
Domna  pechlarning  ishiga  baho  berish  uchun  uning  bir  sutkada  qancha 
cho‘yan  ishlab  chiqarishi  va  buning  uchun  qancha  yoqilg‘i  sarflanishini  bilish 
lozim.  Odatda  pechning  asosiy  texnik-iqtisodiy  ko‘rsatkichi  uning  foydali 
hajmidan  foydalanish  koeffitsiyenti  (K
f
) va yoqilg‘ining solishtirma sarflanish 
koeffitsiyenti (K
vo
) orqali aniqlanadi. 
Kf
=
,
/
,
3
t
m
T
V
  
bu yerda, V - pechning foydali hajmi, m ; 
T - o‘rtacha bir sutkada ishlab chiqarilgan cho‘yan miqdori, tonnada. 

---

23 
 
Ko‘pchilik  domnalarda  Kf=0,5-0,7  oralig‘ida  bo‘ladi.  Domnalarda 
yoqilg‘ining  solishtirma  sarflanish  koeffitsiyenti  (K
yo
)  ni  aniqlash  uchun 
yoqilg‘ining  bir  sutkadagi  sarfi  (A),  olingan  cho‘yan  miqdoriga  (T)  ko‘ra 
quyidagicha aniqlanadi: 
 
T
A
K
yo
=
. 
Odatda, bu koeffitsiyent 0,5-0,6 oralig‘ida bo‘ladi. 
Domna  pechining  ish  unumini  oshirish  uchun  ilg‘or  cho‘yankorlarning 
tajribalarini  o‘rganish,  shixta  material  -  larni  suyuqlantirishga  tayyorlash, 
ayniqsa,  aglomerat  va  okatish  konsentratlardan  foydalanish,  qizdirilgan  havo 
temperaturasi  hamda  bosimini  ko‘tarish  bilan  uni  kislorodga  to‘yintirish  va  ish 
jarayonida  temperaturaning  bir  me’yorda  bo‘lishini  ta’minlash  kabi  kompleks 
ishlar  olib  borilmog‘i  lozim.  Bundan  tashqari,  og‘ir  ishlarni  mexanizatsiya- 
lashtirish  va  texnologik  jarayonlarni  avtomatlashtirilgan  holda  boshqarish  kabi 
ishlarga katta e’tibor berish kerak. Keyingi yillarda tozalangan domna gazlarini 
to‘g‘ridan-  to‘g‘ri  domnaga  haydash  mumkinligi  ustida  ham  ilmiy  ishlar  olib 
borilmoqda. 
Bularning 
hammasi 
domnalar 
ishining 
texnik-iqtisodiy 
ko‘rsatkichlarini orttirishning muhim omillaridir. 
Bolg‘alanuvchan degan nom shartli ravishda berilgan bo‘lib, bu cho‘yan 
kulrang cho‘yanga qaraganda plastikroq bo‘ladi, lekin bolg‘alab ishlanmaydi.