O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

 
2-rasm.
 Domnaga shixta yuklash apparatining sxemasi: 
1 - qiya iz; 2 - aravacha; 3 - qabul varonkasi; 4 - taqsimlovchi varonka;              
5 - kichik konus; 6 - yuritma; 7 - katta konus; 8 - futerovka. 
 
Havo  qizdirgichning  diametri  6-8  m,  balandligi  20-40  m,  sirtidan  po‘lat 
list  bilan  qoplangan  bo‘lib,  uning  ichki  devorlari  o‘tga  chidamli  shamot 
g‘ishtidan  katak-katak  qilib  terilgan.  Shu  tufayli  g‘ishtlar  orasida  sanoqsiz 
vertikal kanalchalar (6) bo‘ladi. Havo qizdirgichni ishga tushirish uchun gorelka 
(3)  ga  domna  gazi  va  havo  yuborilib,  bu  aralashma  aralashgach  yonish 
kamerasida yondiriladi.
  

---

15 
 
4-rasmda 
domna  pechining 
ishlash 
sxemasi 
keltirilgan. 
Havo 
qizdirgichning  gorelkasiga  (rasmda  ko‘rsatilmagan)  domna  gazi  va  havo  o‘z 
trubalari  orqali  (to‘sqichlar  (5)  va  (6)  ochiqligida)  yuboriladi.  Gorelkada  ular 
aralashib  yonish  kamerasida  yongach,  yonish  mahsulotlari  havo  qizdirgichning 
kamerasi bo‘ylab yuqoriga ko‘tarila borib, uni ma’lum temperaturagacha qizdira 
boradi. 
Havo  qizdirgichning  devorlari  1300-1400
o
C  gacha  qizigandan  keyin 
to‘sqich  (6)  ochilib,  yonish  mahsulotlari  mo‘ri  (4)  orqali  atmosferaga  chiqarib 
yuboriladi. 
So‘ngra gaz va havo kiritiladigan yo‘llar (to‘sqichlar (5) va (6)) berkitilib, 
to‘sqich  (6)  ochilib,  unga  kompressor  (3)  dan  truba  (7)  orqali  sovuq  havo 
haydaladi.  Sovuq  havo  havo  qizdirgichning  o‘ta  qizigan  kataklaridan  yuqoriga 
ko‘tarilib  qizib  boradi.  Havo  qizdirgichdagi  havo  900-1000°C  gacha  qizigach, 
to‘siq  (6)  berkilib,  qizdirilgan  havo  truba  (8)  va  furmalar  (9)  orqali  domnaga 
haydaladi. Bu vaqtda o‘ng yoqdagi havo qizdirgich (2) yuqorida ko‘rganimizdek 
qizdirilib boriladi. Shunday qilib, uning murvat jo‘mrak- larini boshqarishi bilan 
domnani  uzluksiz  ravishda  qiz-  dirilgan  havo  bilan  ta’minlab  turadi.  Masalan, 
hajmi 2700 m bo‘lgan domnaning normal ishlashi uchun 1 sutkada 
mln.m havo domnaga haydaladi. 
Odatda,  havo  qizdirgich  sovuq  havoni  1  soat  mobaynida  zarur 
temperaturagacha  qizdirib  bera  oladi.  Demak,  domnani  uzluksiz  ravishda 
qizdirilgan  havo  bilan  ta’minlab  turish  uchun  ketma-ket  ishlovchi  3  ta  havo 
qizdirgich  kerak  bo‘ladi.  Ba’zan  havo  qizdirgichlarni  tozalash  yoki  ta’mirlash 
zarurligini e’tiborga olib 4 ta havo qizdirgich o‘rnatiladi. 
 
3-rasm
. Havo qizdirgichning tuzilishi: 

---

16 
 
1 - po‘lat g‘ilof; 2 - o‘tga chidamli devor; 3 - gaz gorelkasi; 4 - sovuq havo 
keltirish trubkasi; 5 - gaz yonadigan kanal; 6 - katak-katak kanalchalar;              
7 - yonish mahsulotlari chiqib ketadigan kanal; 8 - qizigan havo keltirish 
trubkasi; 9 - mo‘ri. 
 
4-rasm.
 Domna pechining ishlash sxemasi: 
1 - domna pechi; 2,2’ - havo qizdirgichlar; 3 - kompressor; 4 - mo‘ri; 5 - gaz 
trubkasi; 5, urmalarga uzatish trubasi; 
9 - furmalar.