Mamatxon dutorni keltirib beradi.
Qani, qizim buni oling-chi? Qani chaling, ashula qiling!
Nurxon dutorni ixtiyorsiz oladi.
N u r x o n (
iztirob ichida
). Otajon... Axir, o’rtoqlarim shu yerda, onam xolam,
otajon...
H o j i. Bilaman, o’tiring, chaling, eshitay.
Nurxon chaladi.
Tuzukroq chaling, Oppoq qizim. (
Birdan bo’g’iq
) sindiring!
N u r x o n. Otajon, axir bu birovniki! (
Bag’riga bosadi
.)
H o j i. So’z qaytarmang, sindiring! (
Qo’lidan olib Toshga uradi! Chetga o’tib dutorni
uloqtiradi.
)
N u r x o n. Ilohim tug’ilmay o’lay. (
Orqaga o’tib yig’lab, onasining bag’riga
tashlanadi.
)
H a y d a r (
qaynab
). Hoji ota! Biroz andisha qiling! Bu sho’ring qurgurlarning aybi
nima? Aybi qon-u zardobga to’lgan ko’nglini bo’shatay, bahrim ochilsin deb, o’z bog’iga
chiqib o’ynab-kulganimi?!
H o j i. Ko’zimga qadalib olib, qo’lingizni to’lg’ab gapirmang! Yurak o’ynog’i dardim
bor. Qoyil. Boplabsiz uka, qandingizni uring, o’g’il bola! Odam to’plabsiz, bog’imni obod
qilibsiz. Bu yaxshiligingiz sira yodimdan chiqmaydi uka!
H a y d a r. Ko’rib turibman, jaholatingiz avjga mingan! Ko’nglingiz bo’riday uzilib
turibdi.
H o j i. Bunaqangi shamolda turgan shamdek yonaversangiz, ha-pa deguncha tugaysiz
inim, birovlarni himoya qilish qo’lingizdan kelmaydi. Axir bu mening qizim. Sizga
begona... aralashmang!
H a y d a r. Men ochiq ayta qolay: Nurxon menga begona emas! U mening jonimga
teng. U men uchun, umr, hayot, baxt!
H o j i. Nima, nima?! Qaytaring!
H a y d a r. Biz bir-birimizga ko’ngil berganmiz. Bizning ahd-u paymonimiz qattiq.
H o j i. Ahd-u paymon?! Ha-ha-ha! Biz-a?! Siz?!
H a y d a r. Uni bog’imdagi qizil gul singari avaylab parvarish qilaman!
H o j i. Bog’imdagi? Sizning bog’ingizdagimi? Xo-xo-xo!!
H a y d a r. Kulmang!! Hech kim bizni bir-birimizdan judo qilolmaydi.
H o j i. Shunaqami? (
Birdan g’azabnok Haydarning ko’ziga tikilib.
) Zamon yoqlaydi.
To’g’ri, lekin men yoqlamayman! Pa-r-cha-lab tashlayman.
N o r q o’ z i (
Huzurxo’janing qo’lidan chiqib
). Hojim, qovuningiz sob bo’lsa ham,
haligacha kapangiz buzilmaydi. Bola-chaqani munchalik mutab tashlamang. Yoshlarning
maqsadlari yo’liga g’ov bo’lmang!
Hoji yalt etib Norqo’ziga qaraydi.
Dutorni sindir deganingiz nimasi? Yoshlar kulsin-o’ynasin. Murod-maqsadiga yetsin!
H o j i (
yoqasiga tupurib
). E, joni-ponim chiqib ketdi-ya! Siz ham shu yerdamidingiz?
Po’stinga tushgan burgaday ko’rinmay ketuvdingiz. Bergan maslahatlaringizga jon-u dilim-
la xursandman. Huzurxo’ja!
H u z u r x o’ j a. Nima deysiz, Hoji ota?
H o j i. Aravani qo’shing.
H u z u r x o’ j a. Xo’p, Hoji ota!
H o j i. Mamatxon, bularni uyiga jo’nat. Andak xafa qilib qo’ydik. Xudo xohlasa
yaxshilab xursand qilamiz. Xo’pmi, o’g’lim. (
ketmoqchi bo’ladi.
)
H a y d a r. Hoji ota, mana bu ayol meni tuz berib parvarish qilgan onam bo’ladi.
Onamga, Nurxonga azob bera ko’rmang! Agar ularga qo’l ko’tarsangiz...
X o j i (
so’zini kesib
). Hamma gapingiz shumi? Xo’p, xayr. (
Orqaga o’tib.
) Mamatxon
tezroq! (
Ketadi
.)
N o r q o’ z i. Hojim, to’xtang! Hojim! (
Ketadi
).
M a m a t. Qani, aravaga chiqinglar! (
Ketmoqchi bo’ladi
.)
H a y d a r (yo’lini to’sib). Mamatxon, bu qanday gap axir?
M a m a t. Nima qilay, Haydarjon aka? Otamni fe’lini bilasiz-ku! Qani aravaga
chiqinglar. (
Ketadi
.)
N u r x o n. Otajon! (
Yig’laydi
.)
K i m yo. Yig’lama qizim. Bechora qizimning sevinchi ichiga tushdi.
X a l ch a. Iloyim, kelmay o’lay. Ko’p gapirdim. Ishning xudo urgani shu-da. Qani,
yura qol. Nozikxon!
Ketadilar.
N u r x o n. Onajon hozir... (
Boshida paranji, ko’chaga chiqadi. Yana tez qaytib
kiradi
.) H a y d a r aka!
H a y d a r. Qo’rqma otangni qahridan, men senga yorman...
Har qachon sen «Haydar» desang, yoningda borman.
N u r x o n. Bog’ ichida yayrab, kulib holing so’rolmadim.
H a y d a r. Parvonadek boshingdan, Nur o’rgilolmadim.
Shirin qo’shiqlaringga, jonim, to’yolmadim.
Ikkovi. Yorim yuzingni ko’rgani mushtoq-u zorman.
H a y d a r. Sindir qafasni, yirt pardani, oromijonim ul
Ko’nglim mehmonu, jismimda jonim ul...
Kel navbahorim bo’lgil-u, jon-u jahonim ul.
Orqadan:
Nurxon!
N u r x o n. Hozir...
H a y d a r. Qo’rqma otangni qahridan, men senga yorman...
I k k o v i. Husni jamoling ko’rgali mushtoq-u zorman.
K i m y o (
chiqib
). Mana men, nima deysiz otasi?
H o j i. Qizingiz qani?
K i m y o. Shu yerda.
H o j i (
zaharxanda bilan
). Yaqinroq keling aylanay. Qizingizga hozir bildira
ko’rmang. Indinga to’y qilib qo’ydim. Ha, harakatingizni qiling, oyim, tuzukmi?
K i m y o. A? To’y? Kimga?
H o j i. So’rab nima qilasiz. (
Tugunni tashlab
.) Mana, kiyim-kechakni tezdan tiktiring.
Men qizimni yomon odamga berarmidim...
K i m y o. Kimga axir?
H o j i. To’raxo’ja sarkorga.
K i m y o. Voy sho’rim, o’shanga qiz beramizmi?!
H o j i. G’ing deya ko’rmang! Men javob berib yubordim.
K i m y o. Jon otasi, qizimga rahm qiling.
Yosh narsani sil qilib, ajalidan besh kun burun o’ldirmang!
H o j i. Ovozingizni ko’tarmang, jim... eshitiladi?!
K i m y o. Meni nega sizlaysiz, axir?
H o j i. Sizni yaxshi ko’raman-da, xotin. Axir, sizdan boshqa kimim bor?
K i m y o. Kelib-kelib shu buzuq Sarkorga qizimni beramanmi?
Axir u suygulik emas, kuygilik bo’ladi!..
H o j i. Bersam nima bo’pti?! O’z qizim! Yig’lang! Sizni yig’lashga yaratgan xudo!!
K i m y o. Yetti uxlab tushimga kirmagan kunlarni ko’radimi endi sho’rlik qizim...
H o j i. Jim!!! Gap shu: Sarkor zoti ulug’, dunyo ko’rgan, pokiza odam... Ha, qizimni
Haydarga o’xshagan diyonati yo’qlarga beraymi? Oxiratimni kuydiraymi? Bu dunyoda
o’zimni sharmanda qilaymi? Gap bitta, indinga to’y, bu haqda birovga og’iz ocha
ko’rmang! Shu kundan boshlab xotinim kasal deb, gap tarqataman, agar biror narsa payqab
qolsam, ertaga xotinim o’ldi, deb ovoza qilish ham qo’limdan keladi! Uqdingizmi, aylanay
xotin! Men ketdim (
ketadi
).
K i m y o. Sho’rlik qizim... (
ezilib kuylaydi
)
To’rt devor qo’ynida yo’qdir yuragi qon men kabi,
Qilmishi faryod-u o’z holiga hayron men kabi.
Yor tutib bu dunyoda, yorning vafosin ko’rmagan.
Dunyoga kelganligiga pushaymon men kabi.
Soch yulib, nola qilib. Aylay yoqamni poralar.
Yo’q jahon ahlida bir zor-u parishon men kabi.
Zolim erning dastidan chekdim hamisha qayg’ular.
Kim bu g’am zindoni ichra bo’ldi vayron men kabi?
N u r x o n (
kirib
). Oyijon, yig’layapsiz?
K i m y o. Hech bolam...
N u r x o n. Axir nega berkitasiz? Ko’zlaringiz qizarib, qovoqlaringiz ko’karib qopti,
oyijon?!
K i m y o. Shunday, o’zim, bolam...
N u r x o n. Hech jahonda, bekordan-bekorga yig’lar emishmi kishi?
K i m y o. Qo’y so’rama, qizim, otang fe’lini bilasan-u, sizlab turib jonimni oladi.
N u r x o n. Otamni fe’li qursin. Xafa bo’lmang oyijon. (
O’padi
.)
K i m y o. Qizim (
tikilib
). Qizim!..
N u r x o n. Boshqa bir gap borga o’xshaydi, onajon, mendan yashirasiz. Yashirmang
aytinq!
K i m y o. Aylanay qizim meni qarg’ama!
N u r x o n. Axir aytingiz nima gap?
K i m y o. Otang seni kuyovga bermoqchi? To’raxo’ja Sarkorga...
N u r x o n (
Chaqmoq tekkanday
). A? Onajon!! Hazon bo’lmay, onajon!
K i m y o. Ilojim qancha, boshimni qaysi toshga uray qizim?!
X a l c h a (
kirib
). Shayton yig’ingni qo’y qizim, beaql bo’lma! (
Kimyoga
) Darrov
yetkazibsiz-da, kelinposhsha!
K i m y o. Siz ham yuragimni timdalamang aylanay Xalcha!
X a l c h a. Dadang senga yomonlikni ravo ko’rmaydi. Bilaman, sen o’sha Haydarni
yaxshi ko’rasan, o’shanga tegib, nima orzu havas ko’rarding.
N u r x o n. Uning davlatini boshimga tortamanmi?
Men Sarkorga tegmayman, boshimga nima kulfat kelsa roziman!..
Do'stlaringiz bilan baham: |