Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти



Download 3,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet94/258
Sana21.01.2022
Hajmi3,58 Mb.
#394022
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   258
Bog'liq
investitsiya-converted

real sektor
 – haqiqatda mavjud bo‘lgan ishlab chiqarish tarmoqlari va unga 
xizmat ko‘rsatuvchi tarmoqlarni o‘z ichiga qamrab olgan tarmoq va sohalardir.  
Yirik  korxonalarda  ishlab  chiqiladigan  mahsulotlarni  raqobatbardoshligini 
oshirishga  yo‘naltirilgan  tadbirlarni  amalga  oshirish,  ya’ni,  texnologik  jarayonlarni 
hamda xom ashyo va materiallarni sarflash normalarini ratsionlashtirish, shuningdek, 
yo‘qotishlar  va  behuda  harajatlarni  bartaraf  etish  natijasida  ishlab  chiqarilayotgan 
mahsulotlar tannarxining o‘rtacha 10,1 foizga kamayishiga erishildi va umuman real 
sektorda  sanoat  korxonalari  bo‘yicha  mehnat  unumdorligining  6,5  foizga  oshganligi 
ta’minlandi. 
Real  sektorda  muhim  yuqori  texnologik  va  zamonaviy  ob’ektlar  hamda 
quvvatlar  ishga  tushirildi.  2019  yilning  yanvar-mart  oylarida  O‘zbekiston 
Respublikasida  iqtisodiy  va  ijtimoiy  sohalarni  rivojlantirish  uchun  jami 
moliyalashtirish manbalari hisobidan 29885,1 mlrd. so‘mlik, (dollar ekvivalentida 3,6 
mlrd.AQSH  doll.)  yoki  2018  yilga  nisbatan  129,9  foizga  asosiy  kapitalga 


104 
 
investitsiyalar o‘zlashtirildi.
 
YAIM ga nisbatan asosiy kapitalga investitsiyalar – 32,8 
foizni  tashkil  etib,  2018  yilning  mos  davridagi  ko‘rsatkichiga  nisbatan  4,4  foiz 
punktga  o‘sish.  Ushbu  loyihalarni  amalga  oshirish  uchun  kommersiya  banklari 
tomonidan 2,1 trln. so‘mdan ko‘p bo‘lgan hajmda kredit berildi, tashabbuskorlarning 
4,4  trln.  so‘mlik  xususiy  vositalari  investitsiya  qilindi  hamda  xorijiy  investorlarning 
346,2  ming  dollarlik  vositalari  o‘zlashtirildi.  Qurilish  materiallari  sanoati  (1,8  ming 
loyiha),  oziq-ovqat  sanoati  (1,7  ming  loyiha),  yengil  va  to‘qimachilik  sanoati  (1,3 
ming loyiha) va boshqalar bo‘yicha loyihalar amalga oshirildi. 
Ma’lumotlaridan  ko‘rish  mumkinki,  real  sektor  tarmoqlari  mamlakat  yalpi 
ichki mahsulotining o‘sishida hamda aholining turli ehtiyojlarini ta’minlashda asosiy 
o‘rinlardan biri sifatida e’tirof etish mumkin.  
Iqtisodiyot  tarkibiy  tuzilishini  tubdan  o‘zgartirish  –  bu  milliy  manfaatlarni 
ta’minlovchi, iqtisodiy o‘sishga yo‘l beruvchi va nihoyat, aholi farovonligini muttasil 
oshib borishini ta’minlovchi yangicha ishlab chiqarish tuzilmasini yaratishdir. Chunki 
tarkibiy  tuzilishda  chuqur  o‘zgarishlarni  amalga  oshirish  makroiqtisodiy 
barqarorlikka erishishning, istiqbolda O‘zbekistonning barqaror iqtisodiy o‘sishini va 
aholi farovonligini ta’minlashning, jahon iqtisodiy tizimiga qo‘shilishning eng asosiy 
shartlaridan  biridir.  Tarkibiy  o‘zgartirishlar  uzluksiz  yuz  beradi,  ularni 
rag‘batlantirish  iqtisodiy  siyosatning  muhim  yo‘nalishi  bo‘lib  qoladi.  Hozirgi  davr 
yangi texnologiya asri sifatida yangi tarkibiy o‘zgartirishlarni yuzaga keltiradi. 
Shu  bois  tarkibiy  o‘zgarishlarni  ta’minlash  islohotlarni  chuqurlashtirishning 
muhim jihati deb baholash zarur. Iqtisodiyot real sektori tarkibini o‘zgartirish butun 
milliy  iqtisodiyotga  xizmat  qiladi  va  texnik  taraqqiyotni  ta’minlaydi.  O‘zbekistonda 
iqtisodiyot  tarkibini  o‘zgartirish  davlatning  ko‘magida  rivoj  topadi.  Chunki,  bu 
tarmoqlarni  yirik  sarmoyalar  hisobidangina  rivojlantirish  mumkin.  Shuning  uchun 
yirik  tarmoqlarga  investitsiyalarni  davlat  yo‘naltiradi  va  shu  boisdan  tarmoqlar 
boshqalarga  nisbatan  jadal  o‘sib  boradi.  Muhim  tomoni  shundaki,  iqtisodiyot 
tarkibini o‘zgartirish iqtisodiy xavfsizlikni ta’minlashning asosiy shartidir.  
Iqtisodiyot real sektori tarkibini o‘zgartirish boshqa sohalarning ham o‘sishiga 
olib  keladi.  Masalan,  neft  mahsulotlarini  ishlab  chiqaruvchi  neft-gaz  sohasining 
rivojlanishi bilan birgalikda, kimyo sanoati tarmoqlarining ham rivojlanishiga zamin 
yaratiladi. Bu nafaqat energiya manbalarini eksport qilish imkonini beradi, balki turli 
kimyoviy  xomashyo  moddalari  va  tayyor  mahsulotlarni  eksportga  yo‘naltirishga 
imkon  yaratadi.  Iqtisodiyot  real  sektori  tarkibini  o‘zgartirish  mamlakat  eksport 
salohiyatini  oshirishga  ham  xizmat  qiladi.  Tarmoqlar  rivojida  yangi  davr 
boshlanadiki,  bu  soha  korxonalari  ham  bozor  mexanizmi  asosida  rivojlanadi,  o‘z-
o‘zini  moliyalashtirish  qoidasi  amal  qiladi,  chunki  iqtisodiyotni  erkinlashtirish 
yo‘liga aytilgan tarmoqlar ham tortiladi.  
Real  sektordagi  iqtisodiy  vaziyatni  baholash  integrallashgan  hisobkitoblar 
asosida quyidagi 3 ta yo‘nalishni qamrab oladi:  
1)Rivojlanish istiqbollari;  
2)Faoliyat samaradorligi;  
3)Investitsion xatarlar.  
Real  sektor  rivojiga  ishlab  chiqarish  kuchlarining  rivojlanish  darajasi,  ilmiy-
texnik  taraqqiyot  darajasi,  pul-kredit  tizimi  holati,  soliq-budjet  tizimi,  davlatning 
investitsion  siyosati,  mamlakatning  to‘lov  qobiliyati  holati  ta’sir  qiladi.  Real  sektor 
rivojini,  natijada  iqtisodiy  o‘sishni  moddiy  ishlab  chiqarishni  texnik  va  texnologik 


105 
 
yangilashga  yo‘naltirilgan  to‘g‘ridan  to‘g‘ri  kapital  qo‘yilmalar  miqdori  hamda 
innovatsiyalar  ta’minlaydi.  Bundan  tashqari,  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  real 
sektorga  mamlakatning  moliyaviy  sektori  holati  ta’sir  ko‘rsatadi.  Jumladan,  foiz 
stavkalari darajasi, fond birjalari, sug‘urta tizimi va boshqalar. 
 
 

Download 3,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   258




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish