Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

---

3 
 
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ 
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ 
 
САМАРҚАНД ИҚТИСОДИЁТ ВА СЕРВИС ИНСТИТУТИ 
 
 «БАНК ИШИ» КАФЕДРАСИ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
“ИНВЕСТИЦИЯ ВА ИННОВАЦИЯЛАР” 
фанидан 
ЎҚУВ – УСЛУБИЙ МАЖМУА  
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
Таълим йўналишлари
:        
5230700
  -  
Банк иши 
 
   
 
                              5230600
  -  
Молия 
 
                                                  5230800
  -  
Бухгалтерия хисоби ва аудит 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
САМАРҚАНД -2020 

---

4 
 
 
 
“Инвестиция ва инновациялар”
. Ўқув  услубий мажмуа. 
 
Фаннинг  ўқув  услубий  мажмуаси  Самарқанд  иқтисодиёт  ва  сервис  институти 
ўқув-услубий кенгашининг 2020 йил “24” июндаги № 10 - сонли мажлис баёни 
билан тасдиқланган.  
 
 
 
    Тақризчилар:  
А.Суюнов 
СамДАҚИ профессори
 
Д.Кабилов 
«Ориент Финанс» ХАТБ Самарқанд филиали 
бошқарувчи ўринбосари 
 
Тузувчилар:                    
 
Нозимов Э. А. 
  СамИСИ «Банк ва иши» кафедраси  ассистенти 
 
 
 
 
 
 
Ўқув – услубий мажмуа Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти ўкув 
услубий  кенгашида  кўриб  чиқилган  («24»июндаги  2020  йил      10  -  сон  
мажлис  баённомаси) ва чоп этишга тавсия қилинган. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
©  Нозимов Э.А. 
© СамИСИ, 2020й.
           
бет 
 
 

---

5 
 
I BO’LIM. INVESTITSIYALASH ASOSLARI 
I MODUL. INVESTITSIYALARNING IQTISODIY MAZMUNI VA 
MOHIYATI 
1.1 – mavzu: “Investitsiya” fanining predmeti, maqsadi, vazifalari 
 
1. 
“Investitsiya”  fanining  predmeti,  maqsadi,  vazifalari, tarkibiy tuzilishi va 
boshqa fanlar bilan uzviy bog‘liqligi. 
2. 
Investitsiyalarning iqtisodiy mazmuni va mohiyati. 
 
1  –  savol  bayoni.
  Davlatning  investitsion  faoliyati  va  investitsiya  dasturlarini 
amalga  oshirish  o‘ziga  xos  ahamiyat  kasb  etadi.  Iqtisodiyotga  investitsiya  kiritish 
muammolarini  o'rganish  har  doim  iqtisodiy  fanning  diqqat  markazida  bo'lib  kelgan. 
Buning sababi shundaki, investitsiyalar iqtisodiy faoliyatning chuqur poydevorlariga 
ta'sir  qiladi  va  umuman  iqtisodiy  o'sish  jarayonini  belgilaydi.  Zamonaviy  sharoitda 
ular  milliy  iqtisodiyotdagi  mavjud  iqtisodiy  inqirozni  yengish,  texnologik 
taraqqiyotni  ta'minlash,  mikro  va  makro  darajada  iqtisodiy  faoliyat  sifat 
ko'rsatkichlarini  yaxshilashning  muhim  vositasidir.  Shu  bois  ham  hozirgi  zamon 
bosqichida  investitsiya  fanining  predmeti  bo‘lib,  investitsiyalarni  moliyalashtirish 
tizimida  vujudga  keladigan  iqtisodiy  munosabatlar  hisoblanadi.  Shuningdek, 
investitsiya  fanini  o‘rganishda  asosiy  e’tibor  investitsiyalardan  foydalanish 
samaradorligini  oshirishga  qulay  muhit  yaratish,  investitsiyalarni  moliyalashtirish 
manbalarini  asoslash,  investitsiyani  boshqa  moliyaviy  kategoriyalar  ichida  tutgan 
o‘rni,  investitsiyalarni  moliyalashtirishning  mukammal  shakllari  bo‘lgan  lizing 
kreditlari  va  investitsiyalarni  loyihalashni  moliyalashtirish  shakllariga,  mamlakatda 
investitsiya muhitini yaratishga va hokazolarga katta e’tibor berilishini talab etadi. 
Iqtisodiyoti  rivojlanayotgan  davlatlarda  investitsiya  va  unga  ta’sir  etuvchi 
omillar,  davlat  investitsiya  dasturini  shakllantirish,  kapital  quyilmalarni  mohiyati, 
ularni  amalga  oshirish  va  moliyalashtirish  tartibi,  investitsiya  loyihalarini 
samaradorligini  baholash,  investitsiya  faoliyatini  moliyalashtirish  manbalari,  ular 
tarkibida  budjet,  bank  va  boshqa  moliyaviy  institutlar  resurslarini  jalb  etilishini 
dinamik  holatini  tahlil  etish  va  ular  bo‘yicha  talabalarga  amaliy-nazariy  savollar 
yuzasidan  bilim  egallashlariga  imkoniyat  yaratish  alohida  ahamiyat  kasb  etadi.  Bu 
fanni o‘rganishning asosiy maqsadi va vazifasi talabalarga hozirgi zamon talablaridan 
kelib  chiqib  investitsiyalarni  jalb  etilishini,  iqtisodiy  o‘sishni  ta’minlashdagi 
ahamiyati doirasida ko‘nikmalar hosil qilish bo‘lib hisoblanadi.  
Investitsiya  sohasida  to'plangan  milliy  va  xorijiy  tajribadan  foydalanish  va 
investitsiya faoliyatini tartibga solishning umumiy printsiplari, usullari va vositalarini 
ishlab  chiqish  zarur,  bu  esa  ushbu  faoliyatni  O'zbekistonda  amalga  oshirish  uchun 
huquqiy normalar va qoidalarning umumiyligini tartibga soladi. Huquqiy baza yangi 
ilg'or  usullarni:  moliyaviy  lizing,  loyihalarni  kreditlash,  loyihalarni  moliyalashtirish 
va  boshqalarni  joriy  etish  imkoniyatini  yaratishi  kerak.  Samarali  investitsiya  tizimi 
bir vaqtning o'zida davlat va investorlarning daromadlarini ko'paytirishni, xususiy va 
institutsional  investorlarga  huquqiy  kafolatlar  berishni  o'z  ichiga  oladi.  Ushbu  tizim 
O’zbekiston 
iqtisodiyotida 
investitsiya 
faoliyatini 
moliyalashtirish 
va 
rag'batlantirishning  keng  qamrovli  maqsadli  konseptsiyasi  asosida  yaratilishi 
mumkin. 

---

6 
 
“Investitsiya  va  innovatsiyalar”  fanining  asosiy  maqsadi  –  talabalarda 
investitsiyalarning  iqtisodiy  mohiyati,  investitsiyalarni  moliyalashtirish  manbalari, 
investitsiyalarni  jalb  etish,  davlat  investitsiya  dasturini  shakllantirish,  investitsiya 
loyihalarini  baholash  va  monitoringini  tashkil  etish  bo‘yicha  nazariy  va  amaliy 
bilimlarni shakllantirish bo‘lib hisoblanadi.  
Fanning  vazifasi  –  talabalar  investitsiya  fanida  o‘rganadigan  savollarni  to‘liq 
o’rganish uchun quyidagilarga e’tiborli bo’lishlari kerak: 
−
 
investitsiya va innovatsiyalarning iqtisodiy tabiati, mazmuni va ahamiyati; 
−
 
investitsiya faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish; 
−
 
investitsiya jarayonlarini amalga oshirish bosqichlari; 
−
 
O‘zbekiston Respublikasida investitsiya faoliyatini tashkil qilishning huquqiy va 
tashkiliy asoslari; 
−
 
iqtisodiyotni rivojlantirishda xorijiy investitsiyalarni o‘rni; 
−
 
iqtisodiyotning  xalqaro  integrasiyasida  xorijiy  investitsiyalarning  o‘rni  va 
ularning xalqaro harakatini tartibga solish; 
−
 
iqtisodiyotga investitsiyalarni jalb etishda erkin iqtisodiy hududlarning o‘rni; 
−
 
iqtisodiyot  va  uning  real  sektorini  rivojlantirishda  xususiy  investitsiyalarning 
o‘rni va ahamiyati; 
−
 
investitsiya muhiti va unga ta’sir etuvchi omillar; 
−
 
davlat investitsiya dasturini shakllantirish tartibi; 
−
 
kapital qurilishni amalga oshirish va moliyalashtirish tartibi; 
−
 
investitsiya loyihalarining moliyaviy-iqtisodiy samaradorligini baholash; 
−
 
investitsiya faoliyatida moliyaviy vositalar va investitsiya faoliyatini kreditlash; 
−
 
investitsiyalarni  moliyalashtirish  uchun  pul  mablag‘larini  to‘plash  usullari  va 
shakllari, investitsiya faoliyatida lizing va investitsiyalarni loyihaviy moliyalashtirish; 
−
 
nomoddiy aktivlarga yo‘naltirilgan investitsiyalar; 
−
 
innovatsiya faoliyatini moliyalashtirish va joylashtirish usullari; 
−
 
innovatsiya strategiyasini mohiyati; 
−
 
innovatsion loyihalarni venchurli moliyalashtirish; 
−
 
mamlakat innovatsion faoliyatini baholashning xorij tajribasi; 
−
 
venchurli moliyalashtirishda yuzaga keladigan innovatsion risklar; 
−
 
investitsiya  risklari  va  ularni  pasaytirish  yo‘llari  bo‘yicha  nazariy-amaliy 
bilimlarni uzviylik va uzluksizlikda o‘rgatishdan iborat. 
Fanni o'rganish ob'ekti bo'lib investitsiya sohasidagi davlatning makroiqtisodiy 
siyosati va O'zbekistonda bozor munosabatlariga o'tish davrida investitsiya faoliyatini 
moliyaviy va pul-kredit orqali tartibga solish bo'yicha to'plangan tajriba kiradi. Ushbu 
fanni  o'rganish  uchun  uslubiy  asos  bo’lib  O'zbekiston  va  xorijiy  olimlar  va 
iqtisodchilarning  nazariy  va  amaliy  ishlanmalari,  O'zbekiston  Respublikasida 
investitsiya  faoliyatini  tartibga  solishga  oid  qonunlari  va  normativ  hujjatlari 
hisoblanadi.  “Investitsiya”  umumkasbiy  fan  hisoblanadi.  Mazkur  dasturni  amalga 
oshirish  uchun  talabalar  o‘quv  rejasida  rejalashtirilgan  “Moliya”,  “Xalqaro  moliya 
munosabatlari”,  “Moliya  bozori”,  “Soliqlar  va  soliqqa  tortish”,  “Sug‘urta  ishi” 
fanlaridan  bilim  va  ko‘nikmalarga  ega  bo‘lishi  talab  etiladi.  “Investitsiya  va 
innovatsiyalar”  fanining  ishlab  chiqarishdagi  o‘rni  aynan  investitsiyalarni  amalga 
oshirish  uchun  maqbul  loyihalarni  tanlab  olish,  ularni  moliyalashtirishning  optimal 

---

7 
 
variantlarini  ishlab  chiqish,  loyihani  amalga  oshirish  bilan  bog‘liq  risklarni 
boshqarishda namoyon bo‘ladi. Shu bilan birgalikda iqtisodiyotni modernizatsiyalash 
sharoitida  har  qanday  mulk  shaklida  xo‘jalik  yurituvchi  subektning  investitsiya 
resurslariga  bo‘lgan  ehtiyojining  ortib  borishi  mazkur  fanning  ishlab  chiqarishda 
katta ahamiyatga ega ekanligini ko‘rsatadi.