O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

 Po‘latlarga termomexanik ishlov berish 
Po‘lat   buyumlarning mexanik xossalarini oshirish maqsadida 
ularga termomexanik ishlov beriladi. Buning uchun buyum toblash 
tepeturasigacha      yoki     
As
1
   
kritik      nuqtadagi        temperaturada  pastroq    
teperaturagacha    qizdirilib      shu      temperaturada      tutib  turish  davrida    plastik 

---

 
136 
deformatsiyalash    yo‘li  bilan  toblab    bo‘shatiladi.  Ishlov  berish  temperaturasiga 
qarab yuqori   va quyi temperaturali ishlovlarga ajratiladi. 
                  
 
5- rasm. Po‘latga termomexanik ishlov berish rejimi: 
a
—yuq    ori temperaturala termomexanik ishlov berish; 
b
—past temperaturada termomexanik ishlov berish. 
      Yuqori  temperaturali  ishlovlarda  buyum 
As
3
  kritik  nuqtadagi  temperaturadan  bir 
oz  yuqoriroq  temperaturada,  quyi  temperaturali  ishlovda  esa 
As
1
 
kritik  nuqtadaga 
temperaturadan  bir  oz  pastrok  temperaturada  ishlov  beriladi.  Masalan,  uglerodli 
po‘latlarga  yuqori  temperaturada  ishlov  berilgandan  keyin  ularning  zarbga 
qovushoqligi  2—3  marta,  cho‘zilishga  mustahkamligi  va  okuvchanlik  chegarasi 
taxminan  40%  ortadi.  Bunda  nisbiy  uzayish  va  torayish  o‘zgarmaydi.  5-rasmda 
po‘latlarning  termomexanik  ishlov  rejimi  sxemasi  keltirilgan.  Albatta,  bu  usulda 
ishlov berish rejimlari konkret markali po‘lat buyumlar uchun alohida belgilanadi.