A. Q. Q a y im o V aholi yashash joylarini

Savollar:
1. Havoning ifloslanishi deganda nimani tushunasiz?
2.  1  ga  ekinzor  1  soatda  qancha  karbonat  angidridni  o ’zlash- 
tiradi?
3.  Daraxt turlari qancha miqdorda changni ushlab qoladi?
4.  Daraxt  barglarida  ushlab  qolingan  chang  tarkibida  qanday 
kimyoviy moddalar uchrashi mumkin?
5. Havoning ionlashuvi deganda nimani tushunasiz va u qancha
miqdorda boMadi?

---

DARAXTZORLARNING  SHOVQINGA QARSHI
 
KURASHDAGI AHAM IYATI
Shaharlarda  sanoat  korxonaiari  va  trasport  vositalari  faoliyati 
natijasida  vujudga  keladigan  shovqin  aholi  salomatligiga katta zarar 
etkazadi.  Shaharlar shovqini  kommunal-kundalik va  ishlab chiqarish 
vositalaridan,  shuningdek  tran sp o rter  harakatlanishidan  kelib 
chiqadi.  Yil  sayin  shovqinlar  ta’siri  kuchayib  bormoqda.  Baland  va 
uzoq  davomli  shovqinlar  inson  asab  tizimiga  ta ’sir  ko‘rsatib,  uni 
asabiy  va  injiq  qilib  qo’yadi.  Shovqinlar  ta’sirida  odamning  nafas 
olishi  va  yurak  urishi  jadallashadi,  qon  bosimi  oshadi.  Katta 
shaharlarda  shovqin  insonning  umrini  bir  necha  yilga  qisqartirishi 
mumkin.  Sanitariya  talablariga  ko‘ra,  y o ‘l  qo’yiladigan  shovqin 
yig ’indisi  40  desiballga  teng.  Oxirgi  30-40  yil  ichida  shahar 
shovqini  sanitariya m e’yoridan 4-5  baravarga oshib ketgan.
Shahar  shovqini  bilan  samarali  kurashishda  qalin,  vertikal 
holatda  birlashgan  daraxt  qatorlari  yordam  beradi.  Bunda  himoya 
qilinadigan  ob’ektga  nisbatan  daraxt  qatorlari  to 'g ’ri joylashtirilishi 
kerak.  Bargli  daraxt  turlari  shovqinning  25  foizini  yutib,  75  foizini 
qaytaradi,  chunki  ular  ekran  singari,  tovush  to iqinlarini  to ‘sadi. 
Harakat  gavjum  bo’lgan  ko 'ch a  chetidagi  hiyobon  binolami 
shovqindan  asray  olmaydi,  aksincha,  agar  yo’lning  harakat  qismi 
daraxtlar bilan to ’silmagan  bo’Isa,  uylardagi  shovqinni  kucnaytiradi. 
Shovqinlar  ta’sirini  kamaytiradigan  daraxtzorlarning  kengligi  10 
metrdan  kam  bo’Imasligi  va  unda  bir  nechta  qalin  daraxt  qatorlari 
joylashishi  kerak.  Mayda  bargli  daraxtlardan  foydalanish  yaxshi 
samara  beradi  (masalan,  mayda  bargli  jo ’ka,  mayda  bargli 
qayrag’och  va  b.).  Bulami  shovqin  manbaalariga  yaqin  ekib, 
daraxtlar,  butalar  va  yashil  devorlardan  yarusli  kompozisiya  hosil 
etilishi  lozim.  Katta-kichikligi  bo’yicha  farqlanadigan  ekinlar 
guruhlari  shovqin energiyasini yaxshi tortib oladi.
Savollar:
1. 
Shovqinning  hosil  bo’lishi  va  uning  inson  salomatligiga 
salbiy ta’siri  haqida m a’lumot bering?
2.  Sanitariya  talablariga  ko’ra  shovqinning  ruxsat  etilgan 
chegarasi  qanchaga teng?
3.  Shovqinni  kamaytiruvchi  daraxt turlarini  aytib bering.