A. Q. Q a y im o V aholi yashash joylarini



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/78
Sana18.01.2022
Hajmi4,73 Mb.
#386890
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   78
Bog'liq
AHOLIYASHASHJOYLARINIKOKALAMZORLASHTIRISHPDF

Savollar
1.  Inson  salomatligi  uchun  eng  m o” tadil  boMgan  ob-havo
sharoiti qanday?
2.  1  ga  maydondagi  yashil  ekinzorlar  qancha  miqdorda
kislorod ajratadi?
3. D araxtlar quyosh nurining qancha qismini ushlab qoladi?
4.  Daraxtlar bargi  bir kunda qancha miqdorda suvni  bugMatadi?
5.  Daraxtlar shamolga qanday ta’sir ko’rsatadi?
DARAXTZORLARNI HAVONING TARKIBI
 
VA TOZALIGIGA T A ’SIRI
M a’lumki,  daraxt  va  butalar  havodagi  karbonat  angidridini 
oladi  va  havoni  kislorod  bilan  boyitadi.  1  gektar  yashil  ekinzor 
maydoni  bir  soat  mobaynida  havodan  8  kg  karbonat  angidridni 
o ’zlashtiradi.  Xuddi  shu  hajmdagi  karbonat  angidrid  gazini  200  ta 
odam  o ’pkasi  nafas  olish  jarayonida  ajratib  chiqaradi.  Boshqacha 
aytganda,  shaharda  1  ta  inson  nafas  olishi  uchun  zarur  boMgan 
m o” tadil  havo  tarkibini  50  n r   maydondagi  yashil  ekinzorlar 
ta ’minlab  beradi.  Lekin,  atmosferada  karbonat  angidridining 
aksariyat  qismi  tarqalib  ketadi  va  ko’p  boMmagan  qismigina  yashil 
ekinzorlar tomonidan  o ’zlashtiriladi.  Daraxt va  buta  turlarining gaz- 
havo  almashinuvidagi  roli  bir  xil  emas.  Agar  oddiy  archa 
daraxtining  havoni  tozalash  samarasini  100%  deb  olsak,  unda 
qarag’ay  164%,  yirik  bargli  j o ’kada  254%,  emanda  450%,  berlin 
teragida 691% ni tashkil  qiladi.
Ko’p  hajmdagi  energetik  ashyolarni  o ’zlashtirilishi,  sanoatning 
rivojlanishi  atmosfera  havosining  tarkibining  buziiishiga  sabab 
boMadi,  ba’zi  xoliarda  esa  radiasiya  fonining  o ’zgarishiga  olib 
keladi.  Sanoatning  rivojlanib  borishi  va  jamianishi  avtomobillar 
sonining ko’payishi xavoda zararli  tutunlar va gazlarning m e’yordan 
ortib  ketishiga  sabab  boMadi.  Yong’in  yonishidan  hosil  bo’ladigan 
tutunning  tarkibiy  qismi  -   kul  va  oltingugurt  gazi  bo’lib, 
keyinchalik bu  gaz -  H2S 0 4  ga ayianadi.  Oltingugurt  gazi  va  H2S 0 4 
aerozoli  yoki  havodagi  mayda  zarrachalari  ko’zning  shilliq  pardasi 
va  nafas  yo’lini  zaharlaydi.  Yashil  massivlar  tepasidagi  havoda 
oltingugurt  birikmalari  ochiq  maydonlar havosidagiga  nisbatan  kam 
boMadi.  Ekinzorlar  sanoat  korxonalaridan  chiqadigan  azot  oksidlari, 
transport  qatnovi  jadal  boMgan  ko’chalardagi  karbonat  angidridi 
gazini  to ’planishini  kamaytiradi.  Oltingugurt  gazi  o ’simliklarga 
salbiy  ta’sir  ko’rsatadi.  R.A.  Babayans  m a’lumotlariga  ko’ra,  yirik 
kimyo  zavodidan  2-2,6  km  masofadagi  tilog’och,  shumtol,  qayin,


eman  daraxtlari  75-100%  gacha  qurib  ketgan,  olma,  tol,  jasmin, 
terak barglari  esa 30-75% ga zararlangan.
Atmosfera  havosi  yoqilg‘ining  to‘liq  yonmagan  chiqitlari  -  
kukun  uglevodorod birikmalari bilan ham  ifloslanadi.
Insonning  nafas  olish  yo‘llarida  havo  tarkibida  aralashmaning 
13  dan  48%   gacha  bo‘lgan  qismi  ushlanib  qoladi.  Zaharli  modda- 
larning  qolgan  qismi  insonning  ichki  organlariga  o ‘tib,  organizm- 
ning zaxarianishiga olib keladi.
Shamol  esganida  havo  oqimi  ta’sirida  shahar  atmosferasi 
tozalanadi.  Lekin  zamonaviy  shaharlarning  atrof-muhitiga  bo‘lgan 
zararli  ta ’sirini  kamaytirish  vazifasini  ko‘ka!amzorlashtirilgan 
hududlar va o ‘rmon hiyobonlari  bajaradi.
0 ‘zbekistonning  aholi  yashash  joylarida  yoz  mavsumida 
havoning  yuqori  darajada  changlanishi  kuzatiladi.  Bunga  sabab  -  
sariq,  qumoq  tuproqlarning  o ‘ziga  xos  fizik  xossalari  hamda 
vohalami  qamrab  turuvchi  qumliklarda  esadigan  garmsel  shamol- 
larining  ta’siridir.  Yashil  ekinzorlar  shahar  ko‘chalarining  havo 
almashinuvini yaxshilaydi  va uni tozalashga  imkon yaratadi.
40  i

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   78




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish