«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi

IX  b o b
XALQARO HUQUQ
Xalqaro huquqning vujudga kelishi va tushunchasi
Xalqaro huquq o‘zining uzoq tarixiga ega. Dunyoda
davlat vujudga kelishidan ilgari qabilalar mavjud edi.
Ularning o‘rtasidagi munosabatlar ham xalqaro
huquqiy munosabatlarning bir turiga kirishi mumkin.
Masalan, qabilalar o‘rtasida tinchlik, mulkiy va boshqa
har xil bitimlar tuzilgan. Demak, xalqaro huquqiy
munosabatlar o‘zining uzoq tarixiga ega. 
Olimlar xalqaro huquqni quyidagi bosqichlarga
bo‘ladi: qadimgi dunyo xalqaro huquqi davri; o‘rta asr-
lar xalqaro huquqi davri; klassik xalqaro  huquqi davri;
zamonaviy xalqaro huquqi davri
1
.
Bugun zamonaviy xalqaro huquqi davrida o‘z o‘rni-
ni egallagan O‘zbekiston xalqaro davlatlar bilan o‘zaro
xalqaro-huquqiy munosabatlarini yanada takomil-
lashtirib bormoqda.
O‘zbekiston Respublikasining mustaqillikka erishi 
-
shi, Konstitutsiyaning 17-moddasida qayd etilganidek,
xal qaro huquqning teng huquqli subyekti sifatida Bir 
-
lash    gan Millatlar Tashkiloti va boshqa nufuzli xalqaro
tashkilotlarga a’zo bo‘lishi jahon hamjamiyati dav 
-
latlari bilan O‘zbekistonning turli sohalardagi aloqa 
-
larini rivoj 
lantirish, suverenligini yanada mustahkam-
lash ham 
da xalq 
ning turmush tarzini yuksaltirish kabi
maqsadlarda ular bilan diplomatik va konsullik alo-
qalari o‘rnatishi uchun keng imkoniyatlar ochib berdi.

---

143
Xalqaro huquq fanini o‘rganish, xalqaro muno 
-
sabatlarda O‘zbekiston Respublikasining tutgan o‘rnini
bi lish bugungi kunda katta ahamiyat kasb etadi.
Hozirgi davrda xalqaro huquq ijtimoiy hayotning
barcha jabhalarida katta o‘rin egallaydi. Bu huquq bu-
gungi kunda davlatlararo huquq yo‘nalishining mus-
taqil ti 
zimi sifatida o‘rin egalladi, chunki xalqaro
huquq davlatlararo huquq sohasidagi munosabatlarni
tartib doirasida tutib turadi.
Masalan, xalqaro huquq davlatlararo tashqi siyosat
yuritishda muhim vosita bo‘lib xizmat qiladi. Ma’ lumki,
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 17-mod-
dasida «O‘zbe 
kiston Respublikasi xalqaro muno 
-
sabatlarning to‘la hu 
quqli subyektidir. Uning tashqi
siyosati davlatlarning su    veren tengligi, kuch ishlatmas -
lik yoki kuch bilan tahdid qilmaslik, chega 
ralarning
daxlsizligi, nizolarni tinch yo‘l bilan hal etish, boshqa
davlatlarning ichki ishlariga aralash 
maslik qoidalariga
va xalqaro huquqning umume’tirof etilgan boshqa qoi -
dalari va normalariga asoslanadi»б – deb tasdiqlangan.
Konstitutsiyamizda ko‘rsatilgan xalqaro muno 
-
sabatlarga rioya qilish uchun biz xalqaro huquq nor-
malarini, xalqaro huquqiy munosabatlarni, umuman,
xalqaro huquq fanini bilishimiz kerak.
Xalqaro huquq fani nimani o‘rgatadi?