Buxoro davlat universiteti abdullaev a. J, Qayimova z. A, Boltaev sh. Sh, Narzieva d. M


 Pul massasining o`sishini jilovlashga qaratilgan monetar



Download 3,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet128/274
Sana16.01.2022
Hajmi3,95 Mb.
#372715
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   274
Bog'liq
Bul va banklar

6.5. Pul massasining o`sishini jilovlashga qaratilgan monetar 
siyosatni amalga oshirish 
 
Hozirgi vaqtda inflyatsiya tabiatini o`rganishda iqtisodchi olimlar 
uning  monetar  sabablarini,  ya`ni  tovar  masasiga  nisbatan  pul 
massasining  xajmini  o`zgarishini  asosi  qilib  ko`rsatadilar.  Inflyatsiya 
bilan olib boriladigan faoliyatda uning darajasini o`lash uchun dastak 
lozim  bo`ladi.  Ushbu  dastak  bo`lib  baholar  indeksi  hisoblanadi. 
Baholar  indeksi  joriy  umumiy  iste`mol  narxlarining  bazis  davridan 
narxlarga nisbatan o`sishi (pasayishi) bilan aniqlanadi. Ushbu indeksni 
aniqlashda  mamlakat  fuqorolarining  iste`mol  savatiga  kiritilgan 
mahsulotlar  v  xizmatlarning  chakana  narxlaridan  foydalanadilar. 
Ushbu formula quyidagicha hisoblanadi: 
 


131 
 
                                PKt 
   
IPTS =  ------------   x   100 % 
                            PKb 
Bu yerda:    IPTS – iste`mol narxlarining indeksi; 
                     PKt  -  iste`mol savatining joriy narxi; 
                     Pkb  -  iste`mol savatining bazis narxi. 
 
Inflyatsiya  darajasining  o`sishini  bir  bahosini  o`sishi  bilan 
aniqlash mumkin. Masalan 1 litr benzinning bazis davridagi narxi  500 
so`m bo`lgan va uning joriy davrdagi narxi 585 so`mga teng. Demak, 
biz kuzatgan davr ichida 1 litr benzinning narxi 117 %  ga ortgan. 
Iqtisodiyotdagi  narxlar  darajasiga  ta`sir  ko`rsatuvchi  asosiy 
omillardan biri inflyatsion kutilmalar hisoblanadi. 
Inflyatsion  kutilmalar  aholi  va  tadbirkorlik  sub`ektlarining 
kelgusidagi  narxlar  darajasi  bo`yicha  farazlari  bo`lib,  ular  tomonidan 
iqtisodiy  qarorlar  qabul  qilinishida  muhim  ahamiyat  kasb  etadi. 
Inflyatsion  kutilmalar  asosida  ishlab  chiqaruvchilar  va  iste`molchilar 
o`zlarining  kelgusidagi  moliyaviy  rejalarini  va  narx-navo  siyosatini 
shakllantiradilar. 
Ishlab  chiqaruvchilarning  inflyatsion  kutilmalari  inflyatsiyaga 
taklif  nuqtai  nazaridan  ta`sir  ko`rsatadi.  Kutilmalar  oshgan  holda, 
ishlab  chiqaruvchilar  kelajakda  narxlarning  oshishi  hisobiga 
kutilayotgan  qo`shimcha  narxlarni  o`z  mahsulotlarining  joriy 
narxlariga 
qo`shib 
qo`yadilar. 
Iste`molchilarning 
inflyatsion 
kutilmalari  esa  talab  dinamikasiga  ta`sir  ko`rsatadi.  Aholining 
inflyatsion  kutilmalari  oshgan  sharoitda  iste`molchilar  kelgusida 
narxlar o`sishi tezlashib ketishidan xavfsirab, kelajak uchun tovarlarni 
ko`proq  sotib  ola  boshlaydilar,  bu  esa  talabni  oshirib  joriy  narx-
navoning o`sishiga olib keladi. 
Bundan 
tashqari, 
inflyatsion 
kutilmalar 
iqtisodiyotdagi 
tadbirkorlik  va  investitsion  faollikka,  kreditlash  va  jamg’arish 
kayfiyatlariga,  foiz  stavkalariga  va  boshqa  iqtisodiy  jarayonlarga  o`z 
ta`sirini ko`rsatadi. 
SHu  bois,  inflyatsion  kutilmalarni  o`rganib  borish  va  unga  ta`sir 
ko`rsatish pul-kredit siyosatini samarali amalga oshirishda muhim rol’ 
o`ynaydi.  SHuningdek,  aholi  va  tadbirkorlik  sub`ektlarining 
inflyatsion kutilmalari asossiz shakllanishining oldini olish maqsadida 
Markaziy  bank  kommunikatsiya  kanallari  orqali  o`zi  olib  borayotgan 


132 
 

Download 3,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   274




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish