Buxoro davlat universiteti abdullaev a. J, Qayimova z. A, Boltaev sh. Sh, Narzieva d. M

 
7.3. Denominatsiya va uni amalga oshirish tartibi. Nullifikatsiya 
va uni amalga oshirish tartibi.  
Denominatsiya  o`z  mohiyatiga  asosan  milliy  pul  birligidagi 
ortiqcha  nollarni  olib  tashlab  muomalaga  yangi  pullarni  chiqarishdan  
iborat.  Denominatsiya usulida Rossiya (3 dona nolni olib tashladi) va 
Turtsiya  (liradan  6  dona  nolni  olib  tashladi)  xukumatlari 
foydalanishdi. 
Inflyatsion  jarayonlarni  davlat  tomonidan  tartibga  solib  turish 
o`z  mohiyatiga  asosan  mamlakatda  mahsulotlar,  bajarilgan  ishlar, 
ko`rsatiladigan  xizmatlarga  bo`lgan  narx-navolarni  o`sib  borishini 
cheklash  va  pul  tizimini  barqarorlashtirish  maqsadida  davlat 
tomonidan  aniq  chora-tadbirlarni  amalga  oshirishdan  iborat.  Ushbu 
chora-tadbirlar ikki yo`nalishda olib boriladi: 
1)
 
Deinflyatsion  siyosat.  Ushbu  siyosat  mamlakatda  pulga 
bo`lgan talabni pul-kredit va moliya mexanizmlari yordamida tartibga 
solib  turiladi.  Deinflyatsion  siyosat  davlat  xarajatlarini  qisqartrish, 
kreditlar  uchun  foiz  stavkalarini  oshirish,  soliq  yukini  kuchaytirish 
(soliqlar  soni  va  ularni  foiz  stavkalarini  ko`tarish)  va  pul  massasini 
cheklashni  o`z  ichiga  oladi.  SHuni  ta`kidlash  lozimki,  deinflyatsion 
siyosat mamlakatdagi iqtisodiy o`sishni sekinlashuviga sabab bo`ladi; 
2)
 
Daromadlar  siyosati.  Ushbu  siyosat  olib  borishda  davlat 
tomonidan  mahsulotlar,  ko`rsatilgan  xizmatlar,  bajarilgan  ishlarga 
bo`lgan narx-navo va ish haqi ustidan birdaniga nazorat etiladi hamda 
ularni o`sishini ma`lum chegarasi o`rnatiladi yoki butunlay «muzlatib» 
qo`yiladi.  Daromadlar  siyosati  o`z  mohmiyatiga  ko`ra  qat`iy  siyosat 
hisoblanadi  va  u  aholi  o`rtasida  norozilikni  kelib  chiqarishi  mumkin. 
Lekin  inflyatsiya  bilan  kurashishda  ayrim  mamlakatlarda  daromadlar 
siyosatidan  foydalaniladi.  Xalqaro  amaliyotda  rivojlanayotgan 
mamlakatlarda  inflyatsiyaga  qarshi  karash  olib  borish  tajribasida  biz 
ta`kidlab  o`tgan  ikki  yo`nalishdan  oqilona  birgalikda  foydalanilgan. 
Iqtisodiyoti 
bozor 
munosabatlariga 
o`tayotgan 
mamlakatlarda 
inflyatsiyaga  qarshi  kurashish  va  milliy  pul  tizimini  mustaxkamlash 
uchun asosan quyidagi chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda: 

---

142 
 
-milliy iqtisodiyotni sog’lomlashtirish, investitsiya faoliyatining 
tushib  ketishini  bartaraf  etish  va  iqtisodiy  rivojlanishning  oqilona 
darajasini ta`minlash; 
-  raqobatbardosh,  yuqori  texnologik  ishlab  chiqarishni  tashkil 
etish  va  uni  rivojlantirish    maqsadida  davlat  strategiyasini  ishlab 
chiqish hamda  uni amalga oshirish; 
-  xalq  iste`mol  tovarlarini  ishlab  chiqaruvchi  korxonalarda 
ishlab chiqarish fondlarining tarkibini o`zgartirish va unda zamonaviy 
texnika hamda texnologiyalarni  joriy etish; 
-tijorat 
banklarining 
investitsiya 
va 
kredit 
faoliyatini 
rag’batlantirish; 
-  soliq  tizimini  takomillashtirish  va  ushbu  yo`nalishda  asosiy 
e`tiborni soliqlarning rag’batlantiruvchi funktsiyasiga qaratish; 
-  davlat  tomonidan    kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlikni 
qo`llab-quvvatlash; 
-  mamlakat  ichida  mahsulotlar,  valyuta,  kredit  er,  ko`chmas 
mulk,  mehnat  va  qimmatli  qog’ozlarining  yagona  bozorini 
shakllantirish  hamda uni rivojlantirish; 
-  pul-kredit  siyosatini  iqtisodiyotnign  rivojlanishi  holatiga 
asosan o`zgartirib turish; 
-  tashqi  iqtisodiy  faoliyatni  erkinlashtirish  va  mahsulotlar, 
ishlar, xizmatlarni eksport qilishni rag’batlantirish; 
-  erkin  bozor  baholarini  saqlagan  holda  daromadlar,  xarajatlar 
va narx-navoni davlat tomonidan tartibga solish va uni  nazorat qilish; 
-  davlat  byudjet  taqchilligini  noinflyatsion  yo`llar  bilan 
qisqartirish; 
-  davlatning  strategik  oltin-valyuta  zahiralarini  chuqur  tahlil 
etish va ulardan oqilona foydalanishdan iboratdir.