Мевачилик асослари doc



Download 1,44 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/137
Sana21.02.2022
Hajmi1,44 Mb.
#36428
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   137
Bog'liq
Мевачилик асослари Останакулов 2 copy(2)

Морфологик параллелизм. Мева дарахтлари турлари, навлари бир 
хил ирсий белги-хусусиятларга эга бўла туриб, шох-шаббаси, шунингдек
уни айрим қисмларининг тузилишида ўхшашлик бор. Ташқи муҳит 
омиллари (ёруғлик, иссиқлик, намлик ва бошқалар) бу хусусиятларнинг 
намоён бўлишига катта таъсир этади. Бу таъсирлар бутун ўсимликда, 
шунингдек, унинг айрим органларида ифодаланади. Бу омилларнинг 
таъсир 
даражаси 
кўпинча 
қисмларнинг 
дарахт 
шох-шаббасида 
жойлашишига: ёруғликка нисбатан қандай, шох-шаббанинг ички ёки 
ташқи томонда жойлашиши ва ҳоказоларга боғлиқ. Масалан, шох-
шаббасининг турли томонида (шимол, жануб, ғарб, шарқда) ва ердан ҳар 
хил баландликда жойлашган айрим шохчалар ёруғликдан ва иссиқликдан 
бир хил фойдаланмайди. Бу айрим қисмларни (куртак, шохчалар, барг, гул, 
мева ва хоказоларни) ва бутун ўсимликни ўзгартириб юбориши мумкин. 
Унинг органлари ташқи шароитга мос равишда ривожланади. Бир хил 
ёшдаги дарахтларнинг ўхшаш шароитда ривожланган қисмлари 
новдаларнинг йўналиши ва ўсиш кучи, шохчаларнинг асосий танадан 
чиқиш бурчаги, ёндан чиққан янги новдаларнинг хусусияти ва узунлиги, 
уларнинг барг чиқариши, ўсиши, ҳосил куртакларининг жойлашуви каби 
нисбатан бир-бириникига ўхшаш белгиларга эга бўлади. Ўсимлик 
органлари белгиларининг бундай нисбий ўхшашлиги морфологик 
параллелизм деб аталади.
Шундай қилиб, мева дарахтларидаги морфологик параллелизм 
тегишли ярусларда бир хил ва бир хил ёшдаги асосий ҳамда майда шохлар, 
меваларнинг нисбий ўхшашлигидан иборат. Морфологик параллелизмда 
мева дарахтлари ёки уларнинг қисмлари ўхшаш шароитда яшаб, худди 
бир-бирини такрорлайди. Бинобарин, морфологик параллелизм – бу мева 
ўсимликларининг айрим органлари ҳосил бўлиши ва шаклланиши даврида 
муҳитнинг нисбий бир хил шароитига ва қўлланиладиган агротехникага 
жавоб реакциясидир. Қатор сабабларга кўра, яъни музлаш, айрим 
шохчаларнинг касаллик ва зараркунандалар билан зарарланиши, 


57 
боғбоннинг аралашуви (новдаларни кесиши, чилпиши ва ҳоказолар) 
натижасида бир хил шароитда ўсаётган дарахтларнинг органлари бири-
бириникига ўхшамай қолиши мумкин. Мева дарахтларига шакл бериш ва 
уларни буташда, ёшартириш, қайта пайванд қилишда, ҳосилни йиғиб териб 
олиш ва шу каби ишлар олиб борилаётганда морфологик параллелизм 
ҳисобга олинади. 

Download 1,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   137




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish