Halqaro munosabatlarning metod ologik aspektlari

O‘lchov, o‘lchov darajasi 
Mavhum  tushunchani  miqdoriy  jihatdan  namoyish  qilish  va  bu 
tushunchalar  orqali  ifodalangan  xossalar  atamalarida  real  dunyo 
hodisalarining  taqqosini  amalga  oshirish  uchun  o‘zgaruvchanning 
operatsionalizatsiyasini  o‘tkazamiz.  Xossa  namoyishi  uchun  miqdo-
riy  mazmunni  qayd  qilinishi 
o‘lchov
  deyiladi.  O‘zgaruvchan  bilan 

---

 
 
34 
bog‘liq  har  bir  aniq  vaziyatda  o‘lchov  natijasi  ba’zi  mazmun  bilan 
muvofiqlashadi. Bunda biz katta aniqlik bilan shu haqda gapirishimiz 
mumkinki, kuzatishning ushbu obyekti (masalan, inson, shahar, mil-
lat,  tashkilot)  o‘lchanadigan  o‘zgaruvchanning  qay  darajadagi 
xossasini  bildirishi  haqidagi  fikrimizni  bildirishimiz  mumkin. 
O‘lchov  jarayoni  hodisalarni  kategoriyaga  kiritish  va  tartibga  solish 
vositasini taqdim qiladi. Shu bilan birga, ba’zi jarayonlar boshqalari-
ga nisbatan voqealar o‘rtasidagi yanada nozik va mufassal tafovutni 
aniqlashtirish  imkoniyatini  beradi.  Shuning  uchun 
o‘lchovning
  turli 
darajalarini
  ajratishga  to‘g‘ri  keladi.  O‘lchov  darajalari
  nominal, 
tartibli, interval 
darajalarga bo‘linadi. 
Nominal o‘lchov
 hodisalarni (darajasi) va ular o‘rtasidagi maso-
fani  hisobga  olmagan  holda  oddiy  tasnif  qiluvchi  o‘lchovlardir.  U 
voqea  to‘g‘risida  minimal  axborotni  taqdim  etadi  va  faqatgina  turli 
obyektlarni  chegaralashga  imkon  beruvchi  diskret  kategoriyalarning 
to‘plamini  taqdim  etadi.  Millat,  masalan,  odatda  nominal  darajada 
odamlarni  ingliz,  shvetsariyalik,  braziliyalikka  klassifikatsiya  qilish 
orqali o‘lchaydi. 
Foydali bo‘lishi uchun nominal o‘lchov sxemalari -