4-misol.
Arctg
i
2
1
ning barcha qiymatlarini toping.
Yechish.
i
i
i
i
i
i
i
n
l
i
i
Arctg
3
1
ln
2
1
2
1
1
2
1
1
2
1
2
1
kasrning
maxrajini
komplekslikdan ozod qilib, uning moduli va argumentini topaylik:
k
arcctg
i
i
arcctg
arctg
arctg
tg
i
i
i
i
i
i
i
2
2
5
1
ln
5
5
2
ln
2
2
1
2
1
;
2
1
5
2
5
1
5
5
2
arg
5
1
25
1
5
4
5
5
2
3
1
;
5
5
2
3
1
U holda
5
ln
4
2
2
1
2
1
i
arcctg
k
i
Arctg
6. Giperbolik funksiyalar.
Kompleks
o‘zgaruvchilarning
giperbolik
funksiyalari
ham
haqida
o‘zgaruvchilarning giperbolik funksiyalari kabi aniqlanadi.
z
z
z
z
z
z
z
z
z
z
z
z
e
e
e
e
cthz
e
e
e
e
z
ch
z
sh
z
th
e
e
z
ch
e
e
z
sh
;
;
2
;
2
Bunda
shz, chz
lar
i
2
davrli,
shz, chz
lar
i
davrli funksiyalar. Kompleks
o‘zgaruvchining giperbolik va trigonometrik funksiyalar orasida quyidagi
bog‘lanish mavjud.
.
,
,
cos
,
sin
ictgiz
cthz
itgiz
z
th
iz
z
ch
iz
i
z
sh
Isboti.
shz
e
e
e
e
i
e
e
i
iz
i
z
z
z
z
iz
i
iz
i
2
2
2
sin
5-misol.
i
1
cos
ning qiymatini hisoblang.
Yechish.
2
1
sin
2
1
cos
1
sin
1
cos
1
sin
1
cos
2
1
2
1
2
1
1
1
cos
1
1
1
1
1
1
1
1
e
e
i
e
e
i
e
i
e
e
e
e
e
i
ch
i
i
ch
i
i
i
i
i
VI.
Agar
E
kompleks sohada
z
f
w
funksiya berilgan bo‘lib va bu
sohaning biror
0
z
nuqtasidagi argument va funksiya orttirmalari quyidagicha
bo‘lsin:
0
0
0
,
z
f
z
z
f
w
z
z
z
.
1-ta‟rif.
Agar
z
har qanday yo‘l bilan nolga intilganda
z
w
nisbat faqat
birgina aniq limitga intilsa, u limitning qiymati
z
f
funksiyaning
0
z
nuqtadagi
hosilasi
deyiladi va
z
d
w
d
z
f
w
,
,
0
1
1
yoki
z
d
f
d
kabi belgilanadi, demak
z
z
f
z
z
f
z
w
z
f
z
0
0
0
0
lim
lim
(1)
yoki
v
i
u
w
y
x
v
i
y
x
u
z
f
w
;
,
,
0
bo‘lgani uchun (1) ni quyidagicha
yozish mumkin:
y
i
x
v
i
u
z
w
z
f
y
z
z
0
0
0
lim
lim
(2)
chunki
v
i
u
y
x
v
y
y
x
x
v
i
y
x
u
y
y
x
x
u
z
f
z
z
f
w
,
)
,
,
,
bunda
y
x
y
y
x
x
y
x
u
y
y
x
x
u
u
,
)
,
,
)
,
2-ta‟rif.
Agar
z
f
w
funksiya
0
z
nuqtada hosilaga ega bo‘lsa, uni bu
nuqtada differensiallanuvchi yoki
monogen funksiya
deyiladi.
1-ta’rifdan ko‘rinadiki, agar
z
f
0
z
nuqtada hosilaga ega bo‘lsa, (1) limitining
qiymati
z
nolga qaysi yo‘l bilan intilishiga bog‘liq emas. Demak, biz
z
z
0
nuqtani
0
z
nuqtaga parallel holda ham intiltirishimiz mumkin. Bu holda
0
,
y
x
z
bo‘ladi (1 a) rasm).
y y
z
Z
0
z
z
Z
0
0
Y
y
z
x
0
Y
0
Z
x
0
0
X
x
X
0
0
0
X
a) b)
1-rasm
x
y
i
x
u
z
f
0
(3)
Xuddi shuningdek
z
z
0
nuqta
0
z
ga
Oy
ga parallel holda intiltirsak
y
i
z
x
,
0
bo‘ladi va (2) dan ushbu kelib chiqadi (1 b –rasm).
y
u
i
y
y
u
i
y
y
y
i
y
i
u
z
w
z
f
y
y
z
0
0
0
0
lim
lim
lim
y
u
i
y
v
z
f
0
(4)
(3) va (4) lardan ushbu tenglamalarni hosil qilish mumkin
y
u
x
y
x
u
y
u
i
y
x
i
x
u
;
(5)
(5) Koshi-Riman shartlari.
Teorema.
z
f
funksiya
0
z
nuqtada differensiallanuvchi bo‘lishi uchun
y
x
v
y
x
u
,
,
,
funksiyalar
0
z
da differensiallanuvchi va Koshi – Riman
shartlarining bajarilishi zarur va yetarlidir.
1-misol
.
i
y
x
y
x
w
2
2
2
hosilaga egaligi yoki ega emasligini toping.
Yechish.
x
y
v
y
x
v
y
y
u
x
x
u
2
,
2
,
2
,
2
Koshi-Riman shartlarini
x
v
y
u
y
v
x
u
;
tekshiramiz.
y
y
x
x
2
2
;
2
2
. Demak, bu funksiya hosilaga ega.
z
y
i
x
y
i
x
x
v
i
x
u
w
z
f
2
2
2
2
yoki
z
z
z
f
z
y
i
x
y
x
i
y
x
z
f
2
2
2
2
2
2
2
2-misol.
x
i
y
w
hosilaga ega ekanligini tekshiring.
Yechish.
.
0
,
1
,
1
,
0
,
,
y
v
x
v
y
u
x
u
x
v
y
u
1
1
0
x
v
y
u
y
v
x
u
bitta shart bajarilmagani uchun bu funksiya
hosilaga ega emas.
Biz ko‘rdikki, agar funksiyaning nuqtadagi hosilasini topish kerak bo‘lsa, quyidagi
4 ta formulaning biridan foydalanish mumkin.
y
u
i
x
u
z
f
x
v
i
y
v
z
f
y
u
i
y
v
z
f
x
v
i
x
u
z
f
,
,
,
(6)
Lekin
z
f
funksiyaning haqiqiy va mavhum qismlari ajralmagan holda bo‘lsa, bu
formulalardan foydalanish noqulay bo‘ladi.
z
f
ning hosilasiga matematik
analizdagi haqiqiy o‘zgaruvchili funksiyaning hosilasi qoidalarini qo‘llash
mumkin, ya’ni:
z
f
z
f
n
z
f
z
f
c
z
f
c
z
f
z
f
z
f
z
f
z
c
n
n
1
2
1
2
1
.
5
.
4
.
3
1
.
2
0
.
1
3-ta‟rif
. Agar
z
f
funksiya
E
sohaning
0
z
nuqtasida va uning atrofida ham
differensiallanuvchi bo‘lsa, u funksiya shu nuqtada
analitik
deyiladi.
4-ta‟rif
. Agar
z
f
funksiya
E
sohaning barcha nuqtalarida hosilaga ega
bo‘lsa, u funksiya
E
da
analitik
deyiladi.
5-ta‟rif
.
z
f
funksiya analitik bo‘lgan nuqtalar uning to‘g‘ri nuqtasi,
analitik bo‘lmagan nuqtalari esa
maxsus nuqtalari
deyiladi.
3-misol.
3
2
2
y
x
i
y
x
w
funksiyaning analitik yoki analitik emasligi
tekshirilsin.
Yechish.
2
3
3
2
2
3
,
,
2
,
2
,
,
y
x
y
v
y
x
v
y
y
v
x
x
u
y
x
v
y
x
u
3
2
,
0
;
0
3
2
3
2
2
2
y
x
y
x
y
x
x
0
,
0
,
0
;
0
2
2
2
3
y
y
y
y
y
y
- shu nuqtadagina hosila mavjud, boshqa
nuqtada hosila yo‘q, ya’ni funksiya analitik emas.
Foydalanilgan adabiyotlar
1
Ё.У.Соатов
Олий математика 1,2,3,4,5-кисмлар
Тошкент
1992,
1994, 1996
2
В.П.Минорски Сборник задач по высшей математике. Москва
1977,
1987 й
3
А.Саъдуллаев Математик анализ курси. 1,2,3-
кисмлар
Тошкент 1993
4
В.Е.Шнейдер Олий математика киска курси.
1-кисм
Тошкент 1985
5
В.С. Шипачев Высшая математика.
Москва 1985
6
Х.Латипов
Олий математика.
«Алокачи»,
Тошкент, 2005
Do'stlaringiz bilan baham: |