O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Mukimov

Retsept –
 bu mahsulotni to‘g‘ri ishlab chiqarish uchun ko‘rsatma 
formulasi.  Chorvachilik  xo‘jaligi  va  ilmiy  tadqiqot  tashkilotlarida 
boqish bo‘yicha ko‘p yillik ilmiy va iqtisodiy tajribalar asosida retsept 
ishlab  chiqilmoqda.  Retsept  bo‘yicha  ishlab    chiqiladigan  omixta-
yemlar  hayvonning  turi  va  fiziologik  holati,  mahsuldorligi  va  irsiy 
qobiliyatlari yo‘nalishini hisobga olgan  holda ishlab chiqiladi. Retsept-
lar  raqamlari  ikkita  raqam  bilan  belgilanadi,  ulardan  birinchisi  hay-
vonlarning  turlari  va  guruhi,  ikkinchisi  ma’lum  bir  hayvonlar  va 
parrandalar  ishlab  chiqarish  guruhi  uchun  retseptning  tartib  raqami. 
Ikkala  raqam  ham  defis  bilan  yozilgan:  masalan,  K-64-8  retsepti 
(qoramol uchun aralash ozuqa konsentratlari), GGK-52-1 retsepti (4-8 
oylik cho‘chqalarni almashtirish uchun to‘liq ozuqa). 
Retseptlar  BVMK  (BVMD)  raqamli  qiymatdan  keyin  BVMK 
(BVMD)  harflari  qo‘shilgan  holda,  tegishli  aralash  ozuqa  uchun 
o‘rnatiladigan  bir  xil  raqamlar  bilan  belgilanadi.    Masalan,  X  b0-1-

---

295 
BVMK retsepti bo‘yicha sog‘in sigirlar uchun protein-vitamin-mineral 
konsentrat ishlab chiqarish mumkin. 
Karbamid  konsentratining  har  bir  retseptiga  KK  harflari  va 
raqamlaridan iborat kod beriladi.  Karbamid konsentratiga asoslangan 
BVMK  (BVMd)  retseptlari  ma’lum  turdagi  kavsh  qaytaruvchi 
hayvonlar uchun aralash yemlar retseptiga mos keladigan raqamlar va 
BVMK-K harflari bilan belgilanadi. 
Xuddi shu tarzda, premikslar uchun har bir retseptga ushbu pre-
miks  kiritiladigan  aralash  ozuqaning  maqsadi  hisobga  olingan  kod 
beriladi.   
Premiksining  harf  qiymati  raqamli  koddan  oldin  joylashtirilgan.  
Masalan, P-2-1 retsepti yosh parrandalar uchun 1 kundan 60 kungacha, 
P-5-1  retsepti  esa  broylerlar  uchun  1  kundan  30  kungacha  bo‘lgan 
aralashmalardir. 
Yuqori  oqsilli  tarkibiy  qismlar  taom,  baliq  uni,  xamirturush, 
o‘simlikdan  tayyorlangan  un  don  tarkibidan  keyingi  kirish  miqdori 
bo‘yicha  2-o‘rinni  egallaydi.  Bundan  tashqari,  parhezning  energiya 
tarkibiga,  uning  ozuqaviy  qiymatiga  e’tibor  qaratiladi  (buni  joriy 
qilingan  makkajo‘xori  miqdori  tasdiqlaydi).  Retseptlar  shuningdek, 
bo‘r,  ftorli  fosfat  va  boshqa  mineral  tarkibiy  qismlar  tarkibidan  farq 
qiladi. Tovuqlarni boqish uchun aralash ozuqada ular jami 7% ni tashkil 
qiladi.  Kalsiy  manbayi  sifatida  ushbu  komponentlar  tuxum  qobig‘ini 
shakllantirishda ishtirok etadi. 
Broylerlar  uchun  aralash  ozuqada  energiya  tarkibiy  qismlari 
(masalan,  ozuqa  yog‘i)  alohida  o‘rin  tutadi.  Flegmatik,  juda  tinch 
broylerlar uchun bu energiya komponenti go‘shtning o‘sishi va shaklla-
nishini qisqartirish uchun zarurdir. Shunday qilib hayvonlarning yoshi 
va  turiga  qat’iy  mos  ravishda  aralash  ozuqaning  tarkibiy  qismlari 
tanlanadi.