1 – ma’ruza ijtimoiy ekologiya fani reja

ijtimoiy ekologiya — integrativ  fan bo‘lib, u inson, jamiyat 

va  tabiatning  o‘zaro  munosabatlari  qonuniyatlarini  tadqiq  etadi. 

U  ijtimoiy-

ekologik  tizimi  rivojida  evolyusiyani  ta’minlovchi  ijtimoiy-tabiiy  munosabatlarni 

optimallashtirish  va muvoffiqlashtirish to‘g‘risidagi fandir.  

        2.Ijtimoiy ekologiyaning boshqa fanlar bilan bog‘liqligi. 

          Jamiyat  ekologiyasi (ijtimoiy ekologiya) 

tirik  narsalar  ekologiyasi  va  Yer 

sayyorasi  ekologiyasidan  tubdan  farq  qiladi.  Gap  shundaki,  faqat  odamlar 

(jamiyat)gina  modda  va  tabiat  kuchlari  shaklini  o‘zgartirib,  mexnatning  ijtimoiy 

rivojlanishi  jarayonida  axborot  oqimlarini  kuchaytirish  va  o‘zgartirish  orqali  o‘z 

hayotini bunyodga keltiradi.  

        Ijtimoiy 

ekologiyaning 

mikrotuzilishi 

aloxida 

fanlar 

yutuqlarini 

uyg‘unlashtiruvchi uchta qismdan tashkil topgan:   

            Ishlab chiqarish ekologiyasi (tabiatdan foydalanish tarixi            va nazariyasi 

to‘g‘risidagi ta’limot);   Inson ekologiyasi (markaziy bo‘lak);  Global ekologiyaning  

o‘z ichiga oladi. Aloxida fanlar (tabiy, ijtimoiy, texnikaviy) bir xil ob’ekt (jamiyat- 

inson  texnika  —  tabiiy  muhit  tizimi)ning  turli  tomonlari  va  xolatlari  to‘g‘risida 

bilimlarni o‘rgatadi.  

              Mazkur tizim harakati va uning elementlari to‘g‘risidagi aloxida — ilmiy 

bilimlar tegishli tabiat ijtimoiy, texnikaviy fanlar guruxi doirasida umumlashtirilib, 

keyin esa gnoseologik umumlashtirish maxsulotlari amaliy extiyojlar va maqsadlar 

asosida  ko‘rsatib  o‘tilgan  bo‘laklarda  uyg‘unlashgan  vaqtdagina      ijtimoiy   

ekologiya   normal   rivojlanishi   mumkin.  

          Ijtimoiy  ekologiyaning    mantiqiy  apparati  tushunchasi  «atrof-muhitdir», 

markaziy kategoriyasi esa noosferadir. 

           SHuning  uchun  tor  ma’noda  ijtimoiy  ekologiyani  global  ijtimoiy  ekologik 

tizimi harakati to‘g‘risidagi fan sifatida izoxlash mumkin.  

           Bunda inson hayot kechiradigan sun’iy va tabiiy sferaning o‘sib boruvchi bir-

biriga  kirib  isitishi  tilga  olingan  harakatning  asosiy  tamoyili  (tendensiyasi), 

qonuniyati  ekanligi  hisobga olinadi.   Jadal rivojlanayotgan biotexnosfera bunday 

bir-biriga kirishib ketishning faol zonasidir.  

 

---