1 – ma’ruza ijtimoiy ekologiya fani reja

2 – ma’ruza   IJTIMOIY EKOLOGIYANING PAYDO BO‘LISHI VA 

RIVOJLANISHI 

Reja: 

 

1. Ijtimoiy ekologiyaning fan sifatida shakillanishi.  

 2.Ijtimoiy ekologiyaning boshqa fanlar bilan bog‘liqligi. 

 3. Ijtimoiy ekologiyaning  vazifalari.  

 4. Sotsioekotizim- ijtimoiy ekologiyaning o‘rganish ob’ekti.  

 5. Ijtimoiy ekologiyaning asosiy qonunlari. 

---

 

            Tayanch iboralar:  oykumena,  kontinium,  gnosiologiya , litosfera,    

                                            panekologizm 

      1.  Ijtimoiy ekologiyaning fan sifatida shakillanishi.

  

      Tirik mavjudotlar bilan atrof-muhit o‘rtasidagii o‘zaro munosabatlarni qadimgi 

dunyo mutafakkirlari, jumladan Aristotel,  Gippokrat va boshqalar atroflicha tahlil 

qilishgan.  

       Biologik jixatdan ijtimoiy mavjudot bo‘lgan inson rivojining ilk bosqichlarida 

(u  vaqtlarda  odamning  biologik  moxiyati  ijtimoiy  moxiyatidan    ustun  turgan) 

xayvon  va  o‘simliklarning  boshqa  turlari  qatori,  odam  xam  o‘z-o‘zidan  tabiiy 

ekotizim ichida bo‘lgan.  

       Kishilik  jamiyati  o‘z xo‘jalik faoliyati (tabiat boyliklarini istemol qilish, ishlab 

chiqarish chiqindilari va shunga o‘xshashlar) bilan biosferada modda almashinuviga 

jiddiy ta’sir etuvchi qudratli kuchga aylandi va  butun Er sharini qamrab oluvchi bu 

tizim xuddi shunday  kuchli ijtimoiy ekotizimga aylandi.  

       Ijtimoiy  ekologiya  tabiiy,  ijtimoiy  va  texnika  fanlarining  muxim  qarashlarini 

umumlashtiradigan va bir butun qilib birlashtiradigan (sintez qiladigan)  integrativ  

fandir.  

     Ijtimoiy   ekologiya — nisbatan   yangi     fandir.   Uni izoxlashda  xozircha bir 

fikrlilik  yuq,  xatto  ko‘pincha  ijtimoiy  fanlar  va  uning  o‘rni  xususida  tortishuvlar 

mavjud.  U  o‘rganadigan  narsani    aniqlash  uchun,  bir  yo‘la  ijtimoiy  ekologiya 

ijtimoiy  fanlar  orasida  yuq,  degan  nuqtai  nazarni  soqit  qilib,  ijtimoiy  ekologiya  

mustaqil  ijtimoiy fan sifatida  paydo bo‘lgan   jarayonni    chuqur o‘rganish  zarur.  

    Aslida  ijtimoiy    ekologiyaning  paydo  bo‘lishi  va  rivojlanishi  sotsiologiyaning 

atrof-muhit      muammolariga,    ya’ni      inson      ekologiyasiga  ijtimoiy      nuqtai   

nazaridan   yondashishga   qiziqishning   ortib borayotganini ifodalaydi. Bu oldin 

inson ekologiyasi, keyii esa, ijtimoiy ekologiya paydo bo‘lishiga olib keldi.  

     Asrimizning 10—20 yillarida sotsiologiyaning yangi soxasi shahar sotsiologiyasi 

(yoki  urbosotsioekologiya)  nomi  bilan  paydo  bo‘lgan  ijtimoiy  ekologiya  ko‘proq 

G‘arb  mamlakatlarida  shaharlarga  odamlar  o‘rnashishini  eng  muofiq  ravishda 

tashkil  etish  (ratsionalizatsiyalash)  bo‘yicha  amaliy  vazifalarni  xal  eta  borib 

rivojlandi.