P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

ko'rsatishini 

o'rganish  ham  muhimdir.

Alohida  mehnat  jamoalarining  (masalan,  korxona,  tashkilotlar  va

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qishloq xo‘jalik shirkatlarining) ayrim a’zolari psixikasiga,  ulaming mehnat 

unumdorligiga ta ’sir qilish haqidagi,  novator,  ratsionalizatorlar va kashfi- 

yotchilaming  mehnat  unumdorligiga ta ’siri  haqidagi  masala ham  ijtimoiy 

psixologiyaning muammolaridan biridir.  Shu munosabat bilan jamoa hayot 

va  mehnatda,  ibrat  va  namunaning  roli  «ongsiz»  (g'ayriixtiyoriy)  ongli 

deb  atalgan  taqlid  haqidagi  masalani  ham  aniqlamoq  kerak.

Ijtimoiy-psixologik  hodisalami  tekshirish  metodlarini  ishlab  chiqish 

ham juda  muhim  ahamiyatga egadir.  Bunda  umumpsixologik  metodlami

—  kuzatish,  individual  va jamoa  eksperiment,  suhbat  va  anketa  metod­

larini  qanday xususiyatlar bilan  qo'llamoq  kerak,  degan  masalani  hal  qil­

moq lozim.  Hozirgi vaqtda sotsiologlar tomonidan qo‘llanilayotgan yangi 

metodlar,  ya’ni  sotsiometriya metodi,  qarama-qarshi  profillar metodi  ka- 

bilarni  aniq  tekshirmoq  va  aniqlamoq  zarur.

Uyushgan jamoada  (masalan,  partiya tashkilotlari,  o‘quv sinfi,  mehnat 

brigadalari) va uyushmagan jamoa (masalan, olomon)da namoyon bo‘ladigan 

psixik jarayonlarni  tekshirish  xususiyatlarini  ko‘zda  tutmoq  kerak.

Ijtimoiy  psixologlarining  ijtimoiy  psixik  hodisalami:  hislarni,  kayfiyat- 

larni,  faoliyat  motivlarini va boshqalami  o‘rganishdagi asosiy vazifasi va bu 

hodisalaming  paydo  bo'lish  va  shakllanish  qonunlarining,  obyektiv  omil- 

larining,  ijtimoiy-iqtisodiy tabiatini tahlil  qilishdan  iborat  bo'lmog'i  kerak.

*  *  *

Psixologiya  fanining  har bir tarmog'i  o'zining  nazariy  va  amaliy  m a­

salalarini ishlab chiqar ekan, ayni vaqtda, umumiy psixologiya predmetining 

umumnazariy  muammolarini  chuqur  hal  qilishga  ham  yordam  beradi.

Biroq  umumiy  psixologiya  faqat  psixologiya  tarmoqlarining  erishgan 

yutuqlarini  umumlashtiribgina  qolmasdan,  balki  uning  o'zining  dolzarb 

tekshirish  vazifalari  ham  bor,  bu  vazifalarning  maqsadi  psixik  hayot  ho- 

disalarining  umumiy  qonuniyatlarini  ochishdan  iboratdir.

Bu  qonuniyatlami  bilish,  o'z  navbatida,  ayrim  psixologiya  tarmoqla­

rining vazifalarini  tashkil  qiluvchi  muammolarni  muvaffaqiyatli  hal  qilish 

uchun  tayanch  va  shart-sharoit  bo'lib  xizmat  qiladi.

Inson  kuchlarining  ulkan  imkoniyatlari  namoyon  bo'lganligi  va 

bo'layotganligi  inson  qobiliyatlari  va  talantining  rivojlanishi  ijtimoiy  h a­

yot  shakllariga  bog'liq  ekanligini,  har  bir  inson  ma’naviy  kuchlarining 

namoyon  bo'lishi  uchun  cheksiz  imkoniyatlar  yaratayotganligi  yana  bir 

marta  isbotlamog'i  kerak.

Shuning uchun ham bizning psixologiyamizda jamiyatning taraqqiyo­

tiga  va  ayrim  kishilar  individual  xususiyatlarining  shakllanishiga  qanday 

ta ’sir  etadi,  degan  masalalarni  o'rganishga  ham  e’tibor berilmog'i  kerak.

Bu masalalarni hal qilishda psixologiyamizda kishilarning yuksak ma’naviy 

sifatlarini  shakllanishida  xalqimizning  ma’naviy-siyosiy  birligi,  maktabning 

tarbiyaviy ishlari  mamlakatimizda shaxsning har tomonlama rivojlanishining 

boy  imkoniyatlari  haqidagi  masalalar asosiy o'rin  olmog'i  kerak.

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

3-ILOVA